اگر در بازار کریپتو فعالیت می‌کنید حتما نام رپد توکن ها را شنیده‌اید. بلاک‌چین‌های مختلف مثل اتریوم و بیت‌کوین عملکرد متفاوتی دارند و به‌خاطر تفاوت‌های الگوریتمی، قادر به تبادل اطلاعات نیستند. با اینکه این استقلال باعث حفظ فردیت و امنیت آن‌ها شده اما مشکلاتی از نظر کارایی پدید آورده است. مثلا در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) جابجایی سریع و کارآمد وجوه اهمیت زیادی دارد و به‌این‌ترتیب رپدتوکنها اهمیت می‌یابند.
پیش‌ازاین بلاک‌چین‌هایی نظیر پولکادات برای ایجاد قابلیت همکاری متقابل ایجاد شدند. با اینحال یافتن راهکار و ایجاد ارتباط بین شبکه‌هایی مثل اتریوم و بیت‌کوین اهمیت پیدا کرد و این نقطه آغازی برای پیدایش رپد توکن Wrapped Token شد.
رپد توکن (Wrapped Token) چیست؟
رپد توکن نسخه توکنایز شده یک ارز دیجیتال دیگر است. ارزش آن‌ها تابعی از رمزارزی است که نماینده آن هستند و می‌توانند برای آن توکن بازخرید شوند. البته می‌توانند تابعی از دارایی‌هایی مثل سهام، طلا، املاک و مستغلات و غیره نیز باشند. معمولاً رپدتوکنها نمایانگر دارایی‌هایی هستند که به‌صورت بومی روی بلاک‌چینی که روی آن منتشر شده‌اند مستقر نیستند.
می‌توانید رپدتوکن را مشابه استیبل‌کوینی در نظر بگیرید که ارزش خود را از یک دارایی دیگر می‌گیرد. در مورد استیبل‌کوین‌ها، این یک ارز فیات است. در مورد رپدتوکن، یک دارایی است که به‌صورت بومی روی بلاک‌چین دیگری مستقر است.
از آنجایی که بلاک‌چین‌ها سیستم‌های مستقل از هم هستند، رپدتوکن روش خوبی برای تبادل اطلاعات بین آن‌هاست. رپدتوکنها قابلیت همکاری بین بلاک‌چین‌ها را افزایش می‌دهد و توکن‌های بومی آن‌ها می‌تواند به‌صورت بین-زنجیره‌ای فعالیت کند.
به‌طورکلی دو نوع رپد توکن Wrapped Token داریم که شامل توکن‌هایی با قابلیت تسویه نقدی و قابلیت بازخرید هستند. توکن‌های تسویه شده نقدی را نمی‌توان برای دارایی پایه بازخرید کرد. ازدیگرسو، توکن‌های قابل بازخرید به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند تا دارایی زیربنایی را با توکن مبادله کنند. سایر بلاک‌چین‌ها میزبان رپدتوکنها هستند. مثلا رپد کوین‌های حریم خصوصی، در بلاک‌چین‌های مونرو و زی کش میزبانی می‌شوند.
ذکر این نکته حائز اهمیت است که اگر کاربر معمولی هستید لازم نیست نگران فرآیند رپینگ (wrapping) و آن رپینگ (unwrapping) باشید. از رپدتوکنها مثل هر ارز دیجیتال دیگری استفاده کنید.
عملکرد رپد توکن
مثلا رپد بیت‌کوین (WBTC) را به‌عنوان نسخه توکنایز شده بیت کوین روی اتریوم در نظر بگیرید. WBTC یک توکن ERC20 است که ارزشی برابر با بیت‌کوین دارد اما امکان استفاده از بیت‌کوین را روی شبکه اتریوم فراهم می‌کند.
معمولاً رپد توکن ها نیاز به یک متولی دارند یعنی نهادی که مبلغی معادل دارایی را به‌عنوان مقدار رپد شده نگه دارد. این متولی می‌تواند یک تاجر، یک کیف پول چند-امضایی، یک DAO یا حتی یک قرارداد هوشمند باشد. بنابراین در WBTC متولی باید به ازای هر WBTC ضرب (mint) شده یک بیت‌کوین نگه دارد.
اما فرآیند رپینگ چطور انجام می‌شود؟ تاجر، بیت‌کوین را برای متولی می‌فرستد تا ضرب کند. متولی با توجه به مقدار بیتکوینی که دریافت کرده WBTC را روی اتریوم ضرب می‌کند. وقتی مجددا WBTC به BTC تبدیل شود، تاجر یک درخواست به متولی می‌فرستد و بیت‌کوین‌ها آزاد می‌شوند. می‌توانید متولی را کسی در نظر بگیرید که کار رپینگ و آن رپینگ را انجام می‌دهد. در مورد WBTC اضافه کردن و حذف متولیان و تاجران توسط DAO انجام می‌شود.
بااین‌حال نیاز به حضور مستمر متولی ماهیت غیرمتمرکز بودن بلاک‌چین را به چالش کشیده است.
اما ممکن است دیگران ترجیح دهند از تتر (USDT) به‌عنوان رپدتوکن استفاده کنند. با اینکه تتر معمولاً به‌صورت یک‌به‌یک با دلار آمریکا مبادله می‌شود اما ارزش تتر دقیقاً برابر با دلار نیست. بلکه این رزرو از پول نقد و سایر معادل‌های نقدی، دارایی‌ها، مطالبات وام‌ها و غیره تشکیل شده است. بااین‌حال ایده مشابهی دارد. هر توکن USDT مثل نوعی ورژن رپد شده از دلار عمل می‌کند.
رپد بیت‌کوین
رپد بیت‌کوین در ژانویه 2019 راه‌اندازی شده و هدف آن وارد کردن پتانسیل نقدشوندگی بیت‌کوین به شبکه اتریوم، همراه با انعطاف‌پذیری توکن ERC20 بود.
با اینکه بیت‌کوین اصلی را نمی‌توان برای تراکنش‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) استفاده کرد اما رپد بیت‌کوین می‌تواند جایگزین دارایی اصلی شود و در اکوسیستم دیفای یا هر کاربرد غیرمتمرکز دیگری در شبکه اتریوم منتقل گردد.
رپد بیت‌کوین نوآوری قابل‌توجهی در دنیای ارزهای دیجیتال است. ارزش آن با خود بیت‌کوین برابر است اما کارایی آن بیشتر است و امکان استفاده از بیت‌کوین در کاربردهای دیفای را می‌دهد.
به عبارت ساده، دارنده بیت‌کوین می‌تواند بیت‌کوین را از طریق قراردادهای هوشمند به‌سادگی با اتصال کیف پول خود به یک پلتفرم غیرمتمرکز قرض دهد و در مقابل طبق نرخ بهره سالیانه سود بگیرد. درعین‌حال وام‌گیرندگان از کریپتوهای خود به‌عنوان وثیقه استفاده می‌کنند که در صورت عدم پرداخت به‌صورت خودکار به وام‌دهنده می‌رسد.
با استفاده از این نوع تامین مالی، وام‌دهندگان سرمایه‌گذار می‌توانند حتی در بازارهای نزولی و زمانی که ارزش دارایی کاهش می‌یابد مقداری بازده دریافت کنند.
رپد بیت‌کوین چطور کار می‌کند؟
در ایجاد و مدیریت پروتکل Wbtc سه عامل اصلی نقش دارند:
DAO (سازمان خودمختار غیرمتمرکز) متشکل از 17 عضو از فضای دیفای که یک قرارداد چند امضایی برای اضافه یا حذف کردن رپدبیتکوین‌ها و متولیان مختلف دارند.
تاجران، ناظرانی هستند که با ارسال حجم خاصی از بیت‌کوین به متولی و درخواست ضرب کردن آن مقدار توکن رپینگ شده، طبق نظر سرمایه‌گذاران و تریدرها فرآیند ضرب کردن را شروع می‌کند.
متولیان خزانه‌دارهایی هستند که قابلیت اطمینان و امنیت رپد بیت‌کوین را فراهم کرده و تضمین می‌کنند که همه wBTC ها تحت پشتیبانی دارایی ذخیره شده هستند. آن‌ها بیت‌کوین ضرب کرده و به مقدار معادل آن، رپد بیت‌کوین به تاجر می‌فرستند.
در اصل تاجر بیت‌کوین واقعی را به آدرس متولی بلاک‌چین بیت‌کوین که رمزارزها در آن قفل شده‌اند می‌فرستد. زمانی که بیت‌کوین واقعی را دریافت کند، متولی، همان مقدار رپد بیت‌کوین را روی اتریوم ضرب می‌کند.
وقتی اتفاق برعکس می‌افتد و رپد بیت‌کوین دوباره به بیت‌کوین تبدیل می‌شود، بیت‌کوین‌های ERC20 سوزانده می‌شود و بیت‌کوین قفل شده آزاد می‌شود. فرآیند ضرب کردن و سوزاندن توکن‌ها توسط بلاک‌چین ردیابی و تایید می‌شود.
نیاز به چنین توکنی با رشد دیفای که در آن میلیاردها دلار وام، مشتقات و گزینه‌های مالی دیگر وجود دارد ایجاد شد. تقاضا برای استفاده از بیت‌کوین در دیفای به‌عنوان یک دارایی پایه به حدی بود که برای ورود به این اکوسیستم باید به یک توکن ERC20 تبدیل می‌شد.
رپد اتر
اتر توکن بومی بلاک‌چین اتریوم است که قبل از توکن ERC20 ایجاد شد. بنابراین در گذشته خود اتر نمی‌توانست مستقیما روی این پلتفرم و براساس استانداردهای ERC20 مبادله شود و نیازی به شخص ثالث نبود.
برای حل این مشکل پروژه رپد اتر (wETH) توسعه داده شد که باعث شد این توکن با پلتفرم های ERC20 نیز سازگار شود.
به‌این‌ترتیب رپد اتر توکنی است که از اتر، توکن بومی بلاک‌چین اتریوم تبعیت می‌کند. این توکن به کاربران امکان انتقال و استفاده از اتر را در برنامه‌های مبتنی بر ERC20 یا صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) می‌دهد.
رپد بایننس
ارز بومی زنجیره هوشمند بایننس، بایننس کوین (BNB) است که یک رپد توکن به نام wBNB دارد که از استاندارد BEP20 این بلاک‌چین پشتیبانی می‌کند.
دارندگان رپد بایننس می‌توانند از آن به‌عنوان یک توکن هم ارزش بایننس در کیف پول‌ها، برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp) و صرافی‌های غیرمتمرکز که از استاندارد BEP20 تبعیت می‌کنند استفاده نماید.
رپد بایننس برای تسهیل تراکنش‌های بین زنجیره‌ای روی پلتفرم‌های ERC20 نیز در دسترس است. این توکن می‌تواند مستقیما با آلت‌کوین‌ها هم معامله شود.
رپد ریپل
ریپل یک ارز دیجیتال است که روی دفتر کل XRP اجرا شده و تراکنش‌های شبکه ریپل را تسهیل می‌کند. می‌توان ریپل را برای تراکنش‌های مالی، سرمایه‌گذاری یا مبادله کریپتو روی این شبکه خریداری کرد. برای تراکنش‌هایی که می‌خواهیم از ریپل در بلاک‌چین‌های دیگر استفاده کنیم رپد توکن ریپل (Wrapped XRP) را به کار می‌بریم.
Wrapped XRP حوزه کاربرد ریپل را برای به‌کارگیری در سایر بلاک‌چین‌ها افزایش می‌دهد مثلا wXRP در بلاک‌چین اتریوم این امکان را به کاربران می‌دهد که XRP را برای معامله، سپرده‌گذاری در استخر، استفاده در والت‌های اتریوم، برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp)، بازی‌ها و موارد دیگر به کار ببرند.
سایر رپد توکن‌ها
به جز بیت‌کوین، اتریوم و بایننس، دارایی‌های کریپتوی دیگری نیز برای رپینگ وجود دارند:
- فایلکوین (FIL): رپد فایلکوین (wFIL)
- زی کش (ZEC): رپد زی‌کش (wZEC)
- مونرو (XMR): رپد مونرو (wXMR)
- نکسوس میوچوال (NXM): رپد نکسوس میوچوال (wNXM)
- متیک (MATIC): رپد متیک (wMATIC)
- سلو (CELO): رپد سلو (wCELO)
بعلاوه، زنجیره هوشمند بایننس (BSC) و برنامه‌های دیفای آن، که این اواخر محبوب شده‌اند به کاربران امکان رپینگ کریپتوها را به شکلی مشابه اتریوم می‌دهند.
در ادامه برخی از ارزهای دیجیتالی را می‌بینید که می‌توانند روی زنجیره هوشمند بایننس رپینگ شوند:
- تتر (USDT): باننس رپد تتر (bUSDT)
- بیت‌کوین کش (BCH): بایننس رپد بیت‌کوین کش (bBCH)
- پولکادات (DOT): بایننس رپد دات (bDOT)
مزایا و معایب رپد کردن توکن‌ها
رپد توکن هم مثل هر دارایی دیجیتالی دیگر در کنار کاربردهایی که دارد با محدودیت‌هایی روبروست.
مزایای رپد توکن‌ها
با اینکه هر بلاک‌چینی استانداردهای توکن خاص خود را دارد (مثلا ERC20 برای اتریوم و BEP20 برای زنجیره هوشمند بایننس) این استانداردها را نمی‌توان به‌صورت بین بلاک‌چینی استفاده کرد. رپد توکن امکان استفاده از توکن‌های غیربومی را روی بلاک‌چین مذکور می‌دهند.
بعلاوه رپد توکن‌ها می‌توانند نقدینگی و بهره‌وری سرمایه را برای مبادلات متمرکز و غیرمتمرکز افزایش دهند. توانایی رپینگ دارایی‌های بیکار و استفاده از آن‌ها در یک بلاک‌چین دیگر، باعث ایجاد ارتباط و پویایی بیشتر در میزان نقدینگی ایزوله شده می‌شود.
در آخر، یک مزیت بزرگ، زمان و کارمزد تراکنش است. بااینکه بیت‌کوین ویژگی‌های خارق‌العاده‌ای دارد اما سریع‌ترین نیست و حتی گاهی بسیار گران است. اگرچه به‌خودی‌خود خوب است اما گاهی دردسرساز است. این مشکلات را می‌توان با نسخه رپدشده در بلاک‌چینی که سرعت تراکنش بالاتر و کارمزد کمتری دارد حل کرد.
معایب رپد توکن‌ها
بیشتر پیاده‌سازی‌های رپد توکن ها نیازمند اعتماد به متولی برای نگه داشتن دارایی‌ها دارد. در مورد فناوری حال حاضر نیز نمی‌توان از رپد توکن‌ها برای تراکنش‌های بین زنجیره‌ای استفاده کرد.
بااین‌حال برخی گزینه‌های غیرمتمرکز در دست ساخت هستند و ممکن است در آینده برای استخراج و بازخرید رپدتوکنها در دسترس باشند.
فرآیند ضرب رپدتوکنها نیز با هزینه بالای کارمزد همراه است و ممکن است شامل اسلیپیج نیز شود.
جمع‌بندی
رپد توکن ها نوآوری‌هایی در راستای انتقال ارزهای دیجیتال بین بلاک‌چین‌های مختلف طراحی شده‌اند. آن‌ها سعی می‌کنند با قرار دادن توکن اصلی در پوششی مطابق استاندارد بلاک‌چین مقصد، فضا را برای انتقال آن فراهم کنند. رپد توکن Wrapped Token فناوری در حال گسترشی است و امید است که در آینده بتواند کاربردهای دیفای را توسعه دهد.
