بازارساز خودکار چیست؟ می‌توانید یک بازارساز خودکار (Automated Market Making) را به‌عنوان روباتی در نظر بگیرید که همیشه مایل است قیمتی بین دو دارایی را به شما اعلام کند. بعضی از صرافی ها مانند یونی‌سواپ از فرمول‌های ساده استفاده می‌کنند، در حالی که کرو (Curve)، بالانسر و دیگران از فرمول‌های پیچیده‌تری بهره می‌برند.
نه تنها می‌توانید با استفاده از یک بازارساز خودکار (AMM) بدون نیاز به اعتمادسازی معامله کنید، بلکه می‌توانید با ارائه نقدینگی به استخر، تبدیل به یک بازارساز شوید و برای تامین نقدینگی کارمزد دریافت کند.
بازارسازهای خودکار جایگاه خود را در فضای امور مالی غیرمتمرکز، ساده و آسان کرد‌ه‌اند. غیرمتمرکز ساختن بازار به این روش، اساس کار و هدف بازار کریپتوکارنسی است.
پروتکل‌های بازارساز خودکار مانند یونی‌سواپ به طور منظم شاهد حجم رقابتی، نقدینگی بالا و افزایش تعداد کاربران هستند. اما این صرافی‌ها چگونه کار می‌کنند؟ آیا AMMها می‌توانند با صرافی‌های سنتی رقابت کنند؟ مقاله «بازارساز خودکار چیست» را دنبال کنید تا به پاسخ این پرسش‌ها برسید. (لینک پیشنهادی: خرید ارز دیجیتال)
مطالعه بیشتر: صرافی ارز دیجیتال چیست؟
بازارساز خودکار چیست؟
بازارساز خودکار (AMM) نوعی پروتکل مبادله غیرمتمرکز (DEX) است که برای قیمت‌گذاری دارایی‌ها از یک فرمول ریاضی استفاده می‌کند. در این پروتکل‌ها به جای استفاده از دفترچه سفارش مانند یک صرافی سنتی، دارایی‌ها طبق یک الگوریتم، قیمت‌گذاری می‌شوند.
این فرمول می‌تواند با هر پروتکل متفاوت باشد. به عنوان مثال، یونی‌سواپ از فرمول x * y = k استفاده می‌کند، که x مقدار یک توکن در استخر نقدینگی و y مقدار دیگری است. در این فرمول، k یک مقداری ثابت است، به این معنی که نقدینگی کل استخر همیشه باید ثابت بماند.
سایر بازارسازها از فرمول‌های دیگری بر اساس هدف خاصی که دارند، بهره می‌برند. اما شباهت همه آنها این است که قیمت‌ها را به صورت الگوریتمی تعیین می‌کنند. اگر در حال حاضر این مفهوم کمی پیچیده است، نگران نباشید، در ادامه به درک کاملی از بازارساز خودکار خواهید رسید.
بازارسازی سنتی اغلب با شرکت‌هایی با منابع گسترده و استراتژی‌های پیچیده کار می‌کند. سازندگان بازار به شما کمک می‌کنند تا قیمت مناسب را یک صرافی ارز دیجیتال پیدا کنید. بازارسازان خودکار این فرآیند را غیرمتمرکز کرده و به هر کسی اجازه می‌دهند بازاری را بر روی بلاکچین ایجاد کند. اما چگونه می‌توانند این کار را انجام دهند؟
مطالعه بیشتر: ارز دیجیتال چیست؟
یک بازارساز خودکار چگونه کار می کند؟
به پرسش بازارساز خودکار چیست، پاسخ دادیم، حالا بیاید ببینیم که این بازارسازها چگونه کار می‌کنند.
یک بازارساز خودکار مشابه یک دفتر سفارش صرافی عمل می‌کند، چون جفت‌های معاملاتی را ارائه می‌دهد، مانند ETH/DAI. با این حال، برای انجام معامله، نیازی به داشتن طرف مقابل ندارید. در عوض، شما با یک قرارداد هوشمند تعامل خواهید داشت که بازار را برای شما «می‌سازد».
در یک صرافی غیرمتمرکز، معاملات به‌طور مستقیم بین کیف پول‌های کاربر انجام می‌شود. اگر ارز دیجیتال A را با رمز ارز B در صرافی X بفروشید، شخص دیگری در آن سوی معامله وجود دارد که رمز ارز B را با رمز ارز A خود می‌خرد. می‌توانیم این معامله را تراکنش همتا به همتا (P2P) بنامیم.
در مقابل، شما می‌توانید بازارسازها را به‌عنوان قرارداد همتا (P2C) در نظر بگیرید. نیازی به طرف مقابل به معنای سنتی نیست، چون معاملات بین کاربران و قراردادها انجام می‌شود. از آنجایی که هیچ دفترچه سفارشی وجود ندارد، هیچ نوع سفارشی نیز در AMM وجود نخواهد داشت. در عوض قیمتی که برای دارایی مورد نظر که می‌خواهید بخرید یا بفروشید دریافت می‌کنید، با فرمول تعیین می‌شود.
برای اطلاع از قیمت لحظه‌ای تتر، قیمت بیت‌کوین و سایر رمز ارزها می‌توانید همین حالا از کیوسک کمک بگیرید. این مجموعه می‌تواند در مورد نحوه خرید انواع ارز دیجیتال شما را راهنمایی کند.
بنابراین نیازی به طرف مقابل نیست، اما هنوز به شخصی نیاز داریم که باید بازار را ایجاد کند، درست است؟ نقدینگی در قرارداد هوشمند هنوز باید توسط کاربرانی به نام ارائه‌دهندگان نقدینگی (LPs) تامین شود.
مطالعه بیشتر: صرافی متمرکز
استخر نقدینگی در بازارساز خودکار چیست؟
ارائه‌دهندگان نقدینگی (LPs) وجوهی را به استخرهای نقدینگی اضافه می‌کنند. شما می‌توانید یک استخر نقدینگی را به‌عنوان انبوهی از سرمایه در نظر بگیرید که معامله‌گران می‌توانند با آن معامله کنند. در ازای ارائه نقدینگی به پروتکل، ارائه‌دهندگان از معاملاتی که در استخر آنها اتفاق می‌افتد، کارمزد دریافت می‌کنند. در مورد یونی‌سواپ، ارائه‌دهندگان ارزشی معادل دو توکن، برای مثال، 50 درصد اتر و 50 درصد دای را به استخر ETH/DAI واریز می‌کنند.
بنابراین هر کسی می‌تواند یک بازارساز شود؟! بله. اضافه کردن وجوه به استخر نقدینگی بسیار آسان است و پاداش‌ها توسط پروتکل تعیین می‌شود. به‌عنوان مثال، یونی‌سواپ 0.3 درصد از معامله‌گران کارمزد می‌گیرد که به‌طور مستقیم آن را به ارائه‌دهندگان نقدینگی می‌دهد. سایر پلتفرم‌ها ممکن است برای جذب ارائه‌دهندگان نقدینگی بیشتر به استخر خود، هزینه کمتری دریافت کنند.
مطالعه بیشتر: صرافی بایننس
چرا جذب نقدینگی مهم است؟
با توجه به نحوه کار AMMها، هرچه نقدینگی بیشتری در استخر وجود داشته باشد، ممکن است لغزش کمتری برای سفارشات بزرگ ایجاد شود. این به نوبه خود ممکن است حجم بیشتری را به پلتفرم جذب کند.
مشکلات لغزش در طرح‌های مختلف بازارساز خودکار متفاوت است، اما باید به آن توجه داشت. به یاد داشته باشید، قیمت‌گذاری توسط یک الگوریتم تعیین می‌شود. در واقع به روشی ساده، تغییرات نسبت بین توکن‌ها در استخر نقدینگی، پس از معامله تعیین خواهد شد. اگر نسبت با حاشیه زیاد تغییر کند، مقدار زیادی لغزش وجود خواهد داشت.
اجازه دهید موضوع را با ارائه یک مثال روشن‌تر کنیم. فرض کنید می‌خواستید تمام ETH موجود در استخر ETH/DAI را در بخرید. شما باید برای هر اتر اضافی حق بیمه را که به طور تصاعدی بالا می‌رود، بپردازید، اما هرگز نمی‌توانید همه آن را از استخر خریداری کنید. چرا؟ این موضوع به دلیل فرمول x * y = k است. اگر x یا y صفر باشد، به این معنی که ETH یا DAI در استخر صفر شود، معادله دیگر معنی ندارد.
اما این داستان کامل در مورد بازارسازهای خودکار و استخرهای نقدینگی نیست. هنگام ارائه نقدینگی به AMMها باید مورد دیگری را هم در نظر داشته باشید؛ ضرر ناپایدار.
مطالعه بیشتر: حساب فرعی یا ساب اکانت
ضرر ناپایدار در بازارساز خودکار چیست؟
ضرر ناپایدار زمانی اتفاق می‌افتد که نسبت قیمت توکن‌های سپرده‌شده پس از سپرده‌گذاری در استخر تغییر کند. در واقع اگر در هنگام برداشت توکن‌ها از استخر، قیمت آنها از زمان سپرده‌گذاری کمتر باشد، ضرر ناپایدار رخ داده است.
هرچه این تغییر بزرگتر باشد، ضرر ناپایدار بزرگتر خواهد بود. به همین دلیل است که بازارسازهای خودکار با جفت توکن‌هایی که ارزش مشابهی دارند، مانند استیبل کوین‌ها یا توکن‌های پیچیده، بهترین کارایی را ارائه می‌دهند. اگر نسبت قیمت بین جفت رمز ارز در محدوده به نسبت کوچکی باقی بماند، ضرر ناپایدار هم ناچیز است.
از سوی دیگر، اگر این نسبت تغییرات بسیاری داشته باشد، ارائه‌دهندگان نقدینگی ممکن است به جای اضافه کردن وجوه به یک استخر، به سادگی توکن‌ها را نگه دارند. با این حال، استخرهایی مانند ETH/DAI که به‌طور کامل در معرض ضررهای ناپایدار هستند، به لطف کارمزد معاملاتی که تعلق می‌گیرند، سودآور خواهند بود.
با این گفته، ضرر ناپایدار عنوان مناسبی برای نامگذاری این پدیده نیست. «ناپایداری» فرض می‌کند که اگر دارایی‌ها به قیمت‌هایی که در ابتدا سپرده شده‌اند برگردند، زیان کاهش می‌یابد. با این حال، اگر وجوه خود را با قیمت کمتر در زمان سپرده‌گذاری در استخر، برداشت کنید، ضرر ناپایدار زیاد خواهد بود. در برخی موارد، کارمزدهای معاملاتی ممکن است زیان‌ها را کاهش دهد، اما هنوز مهم است که خطرات را در نظر بگیرید. هنگام واریز وجوه به AMM مراقب باشید و مطمئن شوید که پیامدهای ضرر ناپایدار را درک کرده‌اید.
مثالی از ضرر ناپایدار
ضرر ناپایدار تفاوت بین نگهداری دارایی‌ها و قرار دادن آنها در یک استخر نقدینگی است. در اینجا با یک مثال بسیار ساده این مفهوم را بررسی میکنیم.
- آلیس 1 اتر و 100 دای در استخر نقدینگی مورد نظرش قرار می‌دهد.
- یک هفته بعد 1 اتر برابر با 200 دای است.
- اگر آلیس 1 اتر و 100 دای اولیه خود را نگه می‌داشت، 50 درصد سرمایه‌اش افزایش می‌یافت (100 دای یکسان است، اما اتر اکنون 200 دای ارزش دارد)
- از آنجایی که آلیس در یک استخر بازارساز خودکار شرکت می‌کند، سود او کمتر از 50 درصدی است که اگر به سادگی دارایی‌ها را نگه می‌داشت، به دست می‌آورد.
مزایای بازارساز خودکار چیست؟
چه چیزی در مورد AMM عالی است؟ آنها بسیاری از ویژگی‌های مهم دیفای را فعال می‌کنند که صرافی‌های سنتی نمی‌توانند انجام دهند. در اینجا چند مزیت آنها را باهم بررسی میکنیم؟
تجارت غیرمتمرکز
بازارسازهای خودکار نیازی به ثبت نام، اقدامات احراز هویت یا سایر موانع برای تجارت ندارند. هر کسی که کیف پول ارز دیجیتال و اتصال به اینترنت داشته باشد، می‌تواند 24 ساعته و 7 روز هفته معامله کند. حتی در زمان سقوط تکان‌دهنده کریپتو در ماه می 2021، صرافی‌های AMM با وجود حجم معاملات رکورددار، در دسترس بودند، در حالی که صرافی‌های متمرکز مانند کوین بیس، بایننس و رابینهود همگی سقوط کردند.
نقدینگی عمیق
صرافی‌های متمرکز برای نقدینگی به بازارسازان بزرگ متکی هستند. صرافی‌های AMM نقدینگی خود را از هر کسی که مایل به سپرده‌گذاری دارایی‌های خود در ازای سهمی از کارمزد معاملات است، تامین می‌کند. دموکراتیک کردن صرافی‌ها به این روش یک موفقیت آشکار است و بیش از 60 میلیارد دلار دارایی در DeFi قفل شده‌اند.
کارایی بازار
پروتکل‌های جدیدتر بازارسازها مانند بالانسر از استخرهای نقدینگی با وزن پویا، برای افزایش کارایی سرمایه استفاده می‌کنند که منجر به لغزش کمتر و قیمت‌های بهتر در طول معاملات با حجم بالا می‌شود.
مطالعه بیشتر: صرافی کوکوین
جنبه‌های منفی بازارساز خودکار چیست
مانند همه فناوری‌های جدید، بازارسازها بدون عیب نیستند.
لغزش زیاد
به طور کلی، هر چه سفارش شما بزرگتر باشد، قیمت پیشنهادی برای دارایی سفارش داده‌شده بالاتر است. همین امر در تراکنش‌ها با حجم بالا نیز صدق می‌کند. به این دلیل که AMMها بر جفت رمز ارزها تکیه می‌کنند که با هم جمع شده و طبق یک الگوریتم قیمت‌گذاری می‌شوند. علاوه بر این، اختلاف قیمت قابل توجه بین دارایی‌ها می‌تواند خطر لغزش را افزایش دهد.
ضرر ناپایدار
ارائه‌دهندگان نقدینگی که جفت رمز ارزهای را در یک استخر نقدینگی سپرده‌گذاری می‌کنند، در معرض ضرر ناپایدار هستند. اگر دو دارایی سپرده‌گذاری کنید و قیمت یک یا هر دو تغییر کند، ممکن است دارایی‌های خود را با قیمتی کمتر از زمان سپرده‌گذاری برداشت کنید. ریسک این ضرر با سپرده‌گذاری جفت استیبل کوین در پروتکل‌های بازارسازی مانند کرو و سوشی‌سواپ کاهش می‌یابد.
ریسک قرارداد هوشمند
اگر با یک پروتکل AMM یک ارائه‌دهنده نقدینگی شوید، رمزارز را به یک قرارداد هوشمند واریز می‌کنید. اگر یک باگ یا هکر از قرارداد هوشمند سوءاستفاده کند چه اتفاقی می‌افتد؟ این امر متاسفانه، ممکن است به معنای از دست دادن کامل رمزارز شما باشد. برخی از پروتکل‌های دیفای، مانند آوه، صندوق بازپرداخت بزرگی را برای اصلاح چنین وضعیتی نگه می‌دارند.
مطالعه بیشتر: آموزش ثبت نام و ورود به حساب صرافی کیوسک
جمع‌بندی
با مقاله بازارساز خودکار چیست همرا بودید. بازارسازان خودکار جزء اصلی امور مالی غیرمتمرکز (Defi) هستند. با استفاده از آنها هر کسی می‌تواند بازارهایی را به طور یکپارچه و کارآمد ایجاد کند. در حالی که در مقایسه با صرافی‌های دیگر محدودیت‌های خود را دارند، نوآوری کلی که برای ارزهای دیجیتال به ارمغان می‌آورند بسیار ارزشمند است.
بازارسازهای خودکار هنوز در مراحل ابتدایی خود هستند. بازارسازهایی که امروزه می‌شناسیم و استفاده میکنیم مانند یونی‌سواپ، کرو و پنکیک‌سواپ، از نظر طراحی زیبا هستند، اما از نظر ویژگی‌ها محدودیت‌هایی دارند. به احتمال زیاد در آینده طرح‌های نوآورانه بازارسازهای بیشتری به‌وجود خواهد آمد. این امر باید به کارمزدهای کمتر، اصطکاک کمتر و در نهایت نقدینگی بهتر برای هر کاربر در حوزه امور مالی غیرمتمرکز منجر شود.
نظر شما درباره بازارساز خودکار چیست؟ آیا تا به حال یک ارائه‌دهنده نقدینگی در استخرها بوده‌اید؟
