استخر لیکوییدیتی چیست؟ لزوم استفاده از استخرهای نقدینگی

استخر لیکوییدیتی چیست ؟ استخرهای نقدینگی یکی از فن‌آوری‌های اساسی موجود در اکوسیستم فعلی دیفای است. (DeFi- یک سیستم ارائه خدمات مالی روی یک بلاکچین غیر متمرکز )

استخر لیکوییدیتی یا « Liquidity Pools» که به آن‌ استخر‌ نقدینگی نیز می‌گویند، در واقع استخرهایی از توکن‌ها هستند که در یک قرارداد هوشمند قفل شده‌اند. آنها برای تسهیل تبادل ارز‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند و بطور گسترده توسط برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز استفاده می‌شوند. (لینک پیشنهادی: خرید ارز دیجیتال)

حتما شما هم در زمینه استخرهای نقدینگی سوال‌هایی از قبیل استخر لیکوییدیتی چیست ؟ چطور کار می‌کند؟ و چرا ما حتی در امور مالی غیرمتمرکز به آنها نیاز داریم؟ ما در این مقاله تمام این موارد را بررسی خواهیم کرد.

مطالعه بیشتر: دیفای چیست؟

استخر لیکوییدیتی چیست؟

استخر لکوییدیتی مجموعه‌ای از توکن‌های قفل شده در قراردادهای هوشمند است که نقدینگی را در مبادلات غیرمتمرکز فراهم می‌کند. این استخرها تلاش می‌کنند تا مشکلات ناشی از عدم نقدینگی در سیستم‌های مبادلات را کاهش دهند.

مبادلات غیرمتمرکزی که از منابع نقدینگی استفاده می‌کنند، همان مواردی هستند که از سیستم‌های مبتنی بر بازارساز خودکار استفاده می‌کنند. در چنین سیستم عامل‌های معاملاتی، دفتر سفارش سنتی با ذخیره نقدینگی از قبل تأمین شده، جایگزین می‌شود.

مزیت استفاده از استخرهای نقدینگی این است که نیازی به خریدار و فروشنده برای تصمیم‌گیری در مورد مبادله دو دارایی با قیمت معین نیست. در عوض از استخر نقدینگی که از قبل تأمین مالی شده استفاده می‌شود. به این ترتیب، معاملات در جفت‌ ارزهایی با کمترین نقدینگی نیز انجام می‌شود البته به این شرط که یک استخر لیکوییدیتی به اندازه کافی بزرگ وجود داشته باشد.

وجوه موجود در استخرهای نقدینگی توسط کاربران تأمین می‌شود. این کاربران از طریق کارمزد معاملات بر اساس درصد استخر لیکوییدیتی، درآمد غیر فعال از سپرده خود کسب می‌کنند. یکی از اولین پروتکل‌های استفاده از استخرهای لیکوییدیتی، « Bancor» بود، اما رفته رفته محبوبیت سیستم یونی سواپ «Uniswap» به طور گسترده‌ای افزایش یافت.

برخی دیگر از صرافی‌های معروف مانند «Balancer»، «Curve» و «SushiSwap» از استخرهای نقدینگی اتریوم استفاده می‌کنند. استخرهای نقدینگی این صرافی‌ها دارای توکن‌های « ERC-20» هستند.

مطالعه بیشتر: وام گرفتن در حوزه دیفای

استخر لیکوییدیتی چگونه کار می‌کند؟

در واقع یک استخر لیکوییدیتی منفرد، 2 توکن را در خود جای می‌دهد و هر استخر، بازار جدیدی را برای آن جفت توکن ایجاد می‌کند. DAI / ETH می‌تواند نمونه خوبی از استخر نقدینگی در یونی سواپ باشد.

وقتی یک استخر لیکوییدیتی جدید ایجاد می‌شود، اولین تأمین‌کننده نقدینگی، قیمت اولیه دارایی‌های موجود در مجموعه را تعیین می‌کند. وقتی نقدینگی به استخر عرضه می‌شود، تأمین‌کننده متناسب با میزان نقدینگی مورد نیاز خود، توکن‌‌های ویژه‌ای به نام توکن‌های LP دریافت می‌کند. هنگامی‌که معامله توسط استخر تسهیل می‌شود، سود به طور متناسب بین تمام دارندگان توکن LP توزیع خواهد شد. اگر تأمین‌کننده بخواهد نقدینگی اساسی خود را به علاوه هرگونه هزینه تعلق گرفته پس بگیرد، باید توکن‌های LP خود را بفروشد.

قیمت تتر،‌ قیمت لحظه‌ای اتریوم، قیمت لایت کوین و سایر ارزهای دیجیتال را می‌توانید در صرافی کیوسک ببینید.

هر مبادله توکنی که یک استخر لیکوییدیتی آن را تسهیل می‌کند، منجر به تعدیل قیمت با توجه به الگوریتم قیمت‌گذاری می‌شود. البته میزان حرکت قیمت، متناسب با اندازه استخر است و به میزان بزرگی معامله بستگی دارد. هرچه استخر در مقایسه با یک معامله بزرگ‌تر باشد، تأثیر قیمت آن کاهش می‌یابد، بنابراین استخرهای بزرگ می‌توانند معاملات بزرگ‌تری را انجام دهند، بدون اینکه قیمت را بیش از حد جابه‌جا کنند.

مقایسه استخر لیکوییدیتی و ثبت سفارش

برای درک تفاوت استخرهای لیکوییدیتی، بیایید به بخش اصلی تجارت الکترونیک، یعنی ثبت سفارش، نگاهی بیندازیم. به زبان ساده، سفارشات ثبت شده مجموعه‌ای از سفارشات باز در حال حاضر، برای یک بازار مشخص است. سیستمی که سفارشات را با یکدیگر منطبق می‌کند، موتور انطباق نامیده می‌شود. موتور انطباق هر ثبت سفارش را روی هسته اصلی متمرکز می‌کند و این سبب تسهیل مبادلات می‌شود.

معامله دیفای، شامل معاملات بصورت زنجیره‌ای است، بدون اینکه یک منبع مالی متمرکز وجود داشته باشد. این مسئله هنگام ثبت سفارش، مشکلاتی را به وجود می‌آورد. هر معامله با ثبت سفارش به هزینه نیاز دارد که این مسئله انجام معاملات را بسیار گران می‌کند. مهم‌تر از همه، اکثر زنجیره‌های بلوکی توان مورد نیاز را برای  معامله میلیاردها دلار در هر روز ندارند.

مطالعه بیشتر: صندوق آپشن دیفای

موارد استفاده از استخر لیکوییدیتی چیست ؟

محبوب‌ترین موارد استفاده از استخرهای لیکوییدیتی AMMها یا همان بازارساز خودکار (Automated Market Maker) است که تا کنون در مورد آن بحث کردیم. اما از استخرهای نقدینگی می‌توان به روش‌های مختلف استفاده کرد، که عبارتند از:

ییلد فارمینگ یا استخراج نقدینگی

استخر لیکوییدیتی اساس سیستم عامل‌های خودکار کسب بازده سالانه هستند، جایی که کاربران وجوه خود را به استخرها برای کسب سود واریز می‌کنند.

توزیع توکن‌های جدید در میان افراد مناسب، یک مشکل بسیار بزرگ برای پروژه‌های رمزنگاری است. استخراج نقدینگی یکی از موفقیت آمیزترین رویکردها بوده است. درواقع، توکن‌ها با استفاده از یک الگوریتم بین کاربرانی توزیع می‌شوند که توکن‌های خود را در یک استخر نقدینگی قرار می‌دهند. سپس، توکن‌های تازه ضرب شده، متناسب با سهم هر کاربر از استخر توزیع می‌شود.

توجه داشته باشید این حتی می‌تواند توکن‌هایی از سایر استخرهای نقدینگی باشد که توکن استخر نامیده می‌شوند. به عنوان مثال، اگر نقدینگی به یونی سواپ پرداخت کنید یا وجوهی را به کامپاند (Compound) وام دهید، توکن‌هایی دریافت می‌کنید که نشان دهنده سهم شما است. شاید بتوانید آن توکن‌ها را در یک استخر دیگر واریز کرده و بازپرداخت نمایید. این زنجیره می‌تواند پیچیده شود، زیرا پروتکل‌ها، توکن‌های استخر سایر پروتکل‌ها را در محصولات خود ادغام می‌کنند.

بیمه در برابر ریسک قرارداد هوشمند

قسمت عمد‌ه‌ای از اجرای این بخش، توسط استخرهای لیکوئیدیتی تأمین می‌شود.

استفاده از ترنچ

یکی دیگر از کاربردهای جالب توجه استخرهای نقدینگی، استفاده از ترنچ (tranche) است. این مفهومی است که از بازارهای مالی سنتی گرفته شده که شامل تقسیم محصولات مالی بر اساس ریسک و بازده آن‌ها است. ترنچ به تامین‌کنندگان نقدینگی اجازه می‌دهد تا مدل‌های ریسک و بازده سفارشی مورد نظر خود را انتخاب کنند.

مطالعه بیشتر: لیکویید استیکینگ

ایجاد دارایی‌های مصنوعی در بلاک چین

یکی دیگر از مواردی که توسط استخر لیکوییدیتی امکان‌پذیر شده است، ایجاد دارایی‌های مصنوعی در بلاکچین می‌باشد. وجهی به عنوان وثیقه به یک استخر نقدینگی واریز شده و به یک اوراکل (Oracle-نوعی پایگاه داده) معتبر متصل می‌گردد. حال یک توکن مصنوعی برای خود خواهید داشت که به دارایی مورد نظر وابسته خواهد بود. البته این مشکل پیچیده‌تر از این توضیحات است، اما در بیان ساده، ایده اصلی همین است.

به احتمال زیاد کاربردهای بیشتری برای استخرهای لیکوییدتی وجود دارد که هنوز کشف نشده‌اند و همه این‌ها به هوشمندی توسعه‌دهندگان دیفای مربوط می‌شود.

چرا به استخر لیکوییدیتی نیاز داریم؟

اگر با مبادلات رمزنگاری استاندارد مانند کوین‌بیس (Coinbase) یا بایننس (Binance) آشنا باشید، حتما دیده‌اید که معاملات آنها براساس ثبت سفارش انجام می‌شود. بورس‌های سهام سنتی مانند NYSE یا Nasdaq نیز بر همین اساس کار می‌کنند.

در این روش، خریداران و فروشندگان گرد هم می‌آیند و سفارشات خود را ثبت می‌کنند. خریداران یا پیشنهاد دهندگان سعی می‌کنند دارایی خاصی را با کمترین قیمت ممکن خریداری کنند. در حالی که فروشندگان سعی می‌کنند همان دارایی را با بالاترین قیمت ممکن بفروشند.

برای اینکه معامله انجام شود هم خریدار هم فروشنده باید روی قیمت به توافق برسند (یا با افزایش قیمت از طرف خریدار یا باکاهش قیمت از طرف فروشنده).

اما اگر کسی حاضر به سفارش خود در سطح قیمت عادلانه نباشد چه می‌کنید؟ اگر پول کافی برای خرید نداشته باشید چه می‌کنید؟

کیوسک سایت معتبر خرید و فروش تتر و دیگر ارزهای دیجیتال است. با استفاده از خدمات این مجموعه می‌توانید برای خرید آسان انواع رمز ارز اقدام کنید.

اینجاست که بازار سازان خودکار (AMM) روی کار می‌آیند. دراصل بازار سازان، ارگان‌هایی هستند که تمایل به خرید و فروش یک دارایی را راحت می‌کنند. این ارگان‌ها، نقدینگی را تامین کرده و کاربران همیشه می‌توانند معامله کنند (نیازی نیست منتظر قیمت از طرف مقابل باشند).

چون صرافی‌های متکی بر ثبت سفارش، همیشه سفارش‌های خرید و فروش خود را با توجه به نوسانات بازار تنظیم می‌کنند. درواقع بازار سازها کافی است که دارایی‌های خود را وارد استخر لیکوییدیتی کنند و بقیه کارها را به قراردادهای هوشمند بسپارند.

مطالعه بیشتر: وام آنی در ارز دیجیتال

انواع مختلف استخر لیکوییدیتی چیست؟

معروف‌ترین استخر لیکوییدیتی که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد «یونی سواپ» است. یونی سواپ اساسی‌ترین شکل استخر نقدینگی است و لیکوییدیتی پول‌های دیگر از این استخر الگو برداری کرده و چند ایده جالب ارائه داده‌اند.

برای مثال «Curve» یک پلتفرم بازارساز خودکار محبوب (AMM) است که با حفظ هزینه‌های کم و افت قیمتی بسیار کم، فقط با استفاده از استخرهای نقدینگی متشکل از دارایی‌هایی که رفتار مشابهی دارند، راهی بسیار کارآمد برای تبادل رمزها ارائه می‌دهد.

بررسی خطرات استخر لیکوییدیتی

استخرهای لیکوییدیتی ریسک‌هایی دارند که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ضرر ناپایدار

اگر بخواهید برای بازارساز خودکار نقدینگی تأمین کنید، باید اطلاعات کافی درباره مفهومی به نام ضرر ناپایدار (impermanent loss) داشته باشید. به طور خلاصه، هنگامی که نقدینگی به AMM واریز می‌شود، امکان کم شدن ارزش دارایی وجود دارد. حال گاهی این ضرر بسیار ناچیز و گاهی بسیار زیاد است.

قرارداد هوشمند

خطر دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، خطرات قرارداد هوشمند است. وقتی وجوه خود را به یک استخر نقدینگی واریز می‌کنید، آن‌ها در استخر هستند. بنابراین، از نظر فنی هیچ واسطه‌ای به عنوان مالک وجوه وجود ندارد و تنها می‌توان قرارداد را متولی آن وجوه دانست. به عنوان مثال، اگر اشکال یا نوعی سوء استفاده از طریق وام‌های بدون نیاز به وثیقه (Flash loans) رخ دهد، امکان دارد وجوه استخر برای همیشه از بین برود.

اختیارات توسعه‌دهندگان

همچنین در مورد توسعه‌دهندگان، در پروژه‌هایی آنها اجازه تغییر قوانین حاکم بر استخر را دارند. گاهی اوقات، توسعه‌دهندگان می‌توانند یک کلید مدیریتی یا دسترسی‌های خاصی در کد قرارداد هوشمند داشته باشند. این مسئله به آنها امکان انجام کارهای مخربی را مانند کنترل منابع مالی موجود در استخر، می‌دهد.

جمع بندی

با مقاله استخرهای لیکوییدیتی چیست ، با آکادمی کیوسک همراه بودید. استخرهای لیکوییدیتی یکی از هسته‌های اصلی فناوری‌های موجود در دیفای است. استخر نقدینگی، معاملات غیر متمرکز، وام‌دهی، ییلد فارمینگ و مواردی از این دست را امکان‌پذیر می‌کند. این قراردادهای هوشمند همواره حضور قدرتمندی داشته و احتمالا در آینده این رویه ادامه خواهد داشت و شاهد رشد بیشتر انواع آن‌ها خواهیم بود.

لطفا نظرات و تجربه‌های خود را در مورد استخرهای نقدینگی، با تیم آکادمی کیوسک به اشتراک بگذارید.