متن باز در ارزهای دیجیتال، پروژه‌های تا ابد ماندگار
آشنایی با مفهوم متن باز در ارزهای دیجیتال
در دنیای امروز شفافیت و غیرمتمرکزسازی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و این رویه در دنیای کامپیوتر و فناوری‌های نوین با مفهوم متن‌باز یا منبع باز (Open Source) شناخته می‌شود. پروژه‌های متن‌باز، پروژه‌های شفافی هستند که همه به آنها دسترسی دارند و می‌توانند در جهت توسعه آنها کار کنند. این یکی از بهترین ایده‌های موجود برای توسعه با کیفیت و غیرمتمرکزسازی پروژه‌هاست. در این مقاله از آکادمی کیوسک قصد داریم مفهوم متن باز در ارزهای دیجیتال را بررسی کنیم. با ما همراه باشد.
متن باز در ارزهای دیجیتال چگونه کار می‌کند؟
مفهوم متن باز در ارزهای دیجیتال و بلاکچین‌ها به کد کامپیوتری زیربنای آن پروژه برمی‌گردد که باید به صورت یک نرم‌افزار متن‌باز باشد. بیشتر افراد با مدلی که در آن سیستم‌های نرم‌افزاری توسط یک یا چند شرکت انتفاعی مثل مایکروسافت یا سیستم مدیریت پایگاه‌داده اوراکل توسعه داده می‌شوند، آشنا هستند. اما پروژه‌های Open Source متفاوتند و این تفاوت می‌تواند به شکل‌گیری و ایجاد خط‌مشی‌های گوناگون کمک کند.
نرم افزار متن‌باز به شکل مشارکتی تولید می‌شود و اشتراک‌گذاری آن آزاد است. این نرم‌افزار به شکل شفاف‌تر منتشر شده و توسعه می‌یابد تا یک کالای خوب باشد، نه صرفا یک دارایی تجاری برای یک شخص یا شرکت خاص. وقتی پروژه‌ای به صورت متن‌باز منتشر می‌شود، بن‌بستی در فرآیند توسعه آن نیست و هیچ شرکت و شخصی مالک آن نبوده و نمی‌تواند آن را بفروشد. مثل بیتکوین که نه تنها خودش بلکه شبکه آن نیز توسط یک شخص یا گروه خاص ایجاد نشده است.
برای اینکه ماهیت و قدرت متن‌باز را بهتر بشناسیم، بیایید ابتدا با برخی نرم‌افزارهای متن‌باز موفق مثل لینوکس آشنا شویم.
لینوکس به‌عنوان یک پروژه متن باز
شما هر روز از لینوکس استفاده می‌کنید. لینوکس سیستم‌عامل اکثر سرورهای اینترنت است. هرگاه از وبسایتی مثل گوگل، فیسبوک، ویکی‌پدیا یا هزاران وبسایت دیگر بازدید می‌کنید، کامپیوتری به شما سرویس می‌دهد که احتمالا روی سیستم‌عاملی به اسم لینوکس اجرا می‌شود.
لینوکس فقط در وب‌گردی‌ها نیست بلکه اگر از تلفن‌های اندرویدی استفاده می‌کنید لینوکس زیر انگشتتان است. سیستم‌عامل اندروید، مبتنی بر لینوکس است. در بسیاری از تلویزیون‌ها، ترموستات‌ها، سیستم‌های کنترل خطوط هوایی، ماشین‌ها و غیره نیز بکار می‌رود.
لینوکس توسط هزاران نفر توسعه داده شده است. در سال 2015 حدود 14000 توسعه‌دهنده از بیش از 1300 نقطه از دنیا روی هسته لینوکس کار می‌کردند. می‌توان حدس زد در سال 2017 این عدد به 18000 نفر رسیده و سیر افزایشی آن تا امروز ادامه داشته است.
متن باز در ارزهای دیجیتال به چه معناست؟
یکی از مهم‌ترین پروژه‌های متن‌باز، ارزهای دیجیتال و پروژه‌های باز بلاکچین هستند. این پروژه‌ها، یک یا چند شبکه کامپیوتری ایجاد می‌کنند که به مشارکت‌کنندگان امکان کار روی اطلاعات بلاکچین ارز دیجیتال را می‌دهد. نرم‌افزاری که یک مشارکت‌کننده را به شبکه متصل می‌کند کلاینت (client) نامیده می‌شود خود آن هم Open Source است.
کلاینت اصلی هسته بیتکوین، محصول بیش از 15000 کد مشارکتی از 450 توسعه‌دهنده مستقل است. این نرم‌افزار برای استفاده رایگان و تغییر تحت مجوز کپی رایت MIT در دسترس قرار دارد و تاریخچه آن در وبسایت گیت‌هاب موجود است. گیت‌هاب به شما امکان ایجاد اکانت، ساخت مخزن، آپلود کردن کدهای جدید و دنبال کردن تغییرات آن را می‌دهد. گیت‌هاب از منابع باز هزینه‌ای نمی‌گیرد.
منبع عمومی، فورک‌های یک کد را هم نشان می‌دهد. فورک، یک مدل، مشابه نرم‌افزار اصلی است که برای هدف خاص و بدون تغییر مخزن اصلی، توسعه می‌یابد. توسعه‌دهنده می‌تواند مخزن گیت‌هاب هسته بیت کوین را تحت فورک قرار دهد تا:
- یک برنامه سازگار با بیتکوین با هدفی مشخص، مثل یک کیف پول موبایل بسازد،
- ارز دیجیتال جدیدی بسازد که با شبکه بیتکوین، سازگار اما به نسبت متفاوت است مثل لایتکوین و زی‌کش.
تا امروز بیش از 10.000 فورک از بیتکوین ارائه شده است و این رویه در آینده نیز ادامه خواهد داشت.
پروژه اتریوم نیز از 121 منبع نرم‌افزاری مختلف تشکیل شده که هر یک بر جنبه خاصی از پروژه، مانند زبان‌های برنامه‌نویسی برای نوشتن قراردادهای هوشمند یا مرورگرهای زیبا برای تعامل با شبکه متمرکز است. همانند بیتکوین، کد پروژه اتریوم و تاریخچه کامل کدهای آن در وبسایت گیت‌هاب و سایر منابع آنلاین قرار دارد و همه آنها تحت قانون کپی‌لفت منتشر شده‌اند، یعنی حق تکثیر آنها آزاد است.
اهمیت متن باز بودن پروژه‌ها
متن باز در ارزهای دیجیتال و شبکه‌های بلاکچین قابلیت‌هایی به همراه دارد که یک شرکت واحد نمی‌تواند آنها را فراهم کند. در پروژه‌های متمرکز، مشکلات امنیتی وجود دارد و باید همه مشارکت‌کنندگان مشخص باشند چون ممکن است که زیرقولشان بزنند و کدها و تغییرات را منتشر نکنند.
اما تکنولوژی‌های شبیه بیتکوین می‌تواند با شبکه باز و فاقد مالک، نتایج عملیاتی عالی ایجاد کند. کاربران به این شبکه می‌پیوندند و در جهت علایق خود همکاری می‌کنند. غیرمتمرکزسازی بر دو اصل مکانیسم اجماع باز و نرم‌افزار متن‌باز متکی است.
اگر کد Open Source نباشد، مشارکت‌کنندگان نیز به آن اعتماد نمی‌کنند. اگر کد اختصاصی باشد به معنی متمرکز بودن خدمات است. کدی که شبکه غیرمتمرکز را می‌سازد امکان اعتماد شرکت‌کنندگان به یکدیگر، بیشتر شدن انگیزه آنها و مجازات متقلبین را می‌دهد.
مزایای متن باز در ارزهای دیجیتال
اریک ریموند (Eric Raymond) نویسنده کتاب «کلیسای جامع و بازار» توضیح می‌دهد که متن‌باز، مدلی انقلابی از محصولات تکنولوژی است. او برای آن مزایایی بیان می‌کند که به صورت زیر هستند:
-
هر کار خوب نرم‌افزاری با مسئله و ایده یک برنامه‌نویس شروع می‌شود. بیشتر توسعه‌دهنده پروژه به این دلیل وارد می‌شود که می‌خواهد از محصول آن استفاده کند. تعهدی قانونی برای ساخت آن ندارد بلکه برحسب علاقه شخصی این کار را می‌کند و این موجب انگیزه بیشتر شده و فرد حس بهتری در آن پروژه دارد.
-
برنامه‌نویسان خوب، می‌دانند چه بنویسند: افراد عالی می‌دانند که چه چیزی را بازنویسی کنند یا دوباره به کار بگیرند. وقتی کار توسعه شروع می‌شود، از دوباره‌کاری و کارهای اضافه اجتناب شده و کدهای مشکل‌ساز، پیچیده یا اضافی شناسایی و حذف می‌شوند.
-
وقتی علاقه‌تان به برنامه‌ای را از دست می‌دهید آخرین وظیفه، سپردن آن به دست جانشینی شایسته است. مردم برحسب علایقشان وارد یک پروژه متن‌باز شده یا از آن خارج می‌شوند. هیچ‌کس در پروژه‌ای که برایش مهم نیست نمی‌ماند. همواره ذهن‌های باز و ایده‌های جدید برای حل مسائل و توسعه جدید وارد سیستم می‌شوند.
-
اینکه کاربران را مثل همکاران توسعه‌دهنده ببینید کم‌دردسر‌ترین روش برای توسعه سریع و اشکال‌زدایی موثر است: بسیاری از کسانی که از کدهای متن‌باز استفاده می‌کنند قادر به تغییر و اصلاح آن هستند. چون مصرف‌کننده و تولید‌کننده نرم‌افزار متن‌باز شفاف نیستند تولید به شکل شفاف و زیر نظر سایر مشارکت‌کنندگان انجام می‌شود.
-
با حضور تعداد کافی آزمونگر و توسعه‌دهنده، هر مشکلی به سرعت مشخص شده و رفع می‌شود: وقتی توسعه، متن‌باز نیست ممکن است همه توسعه‌دهندگان روی یک چیز مشترک کار کنند یا در رفع یک خطا شکست بخورند. توسعه برنامه از طریق کاربرانی با دیدگاه‌های متنوع، باعث کشف اشکالات بیشتر می‌شود. به‌این‌ترتیب متن‌باز، منعطف‌تر و امن‌تر است.
قانون و متن باز
قوانین نیز از متن باز در ارزهای دیجیتال و سایر فناوری‌ها حمایت کرده و گاهی آن را تشویق می‌کنند. نرم‌افزار متن‌باز مثل همه نرم‌افزارها، حق کپی‌رایت دارد اما نویسندگان به دیگران اجازه می‌دهند که از آن استفاده کنند و بدون درخواست مجوز یا پرداخت هیچ وجهی به تولید‌کنندگان اصلی، آن را اصلاح نمایند. حتی برخی مجوزها شرایط ساده‌ای برای کاربردهای آتی و تغییر آن قرار می‌دهند که به عنوان مثال درخواست می‌کند آثار جدید تحت مجوز غیر‌اختصاصی منتشر شوند تا کد Open Source رشد کند و توسعه یابد.
جمع بندی
به نظر می‌رسد همانطور که اریک ریموند اشاره کرده است، متن باز در ارزهای دیجیتال و بلاکچین یک تغییر انقلابی است. این تکنولوژی باعث شفاف شدن روش عملکرد پروژه‌ها و کدهای کامپیوتری آنها می‌شود. به‌این‌ترتیب هزاران نفر با توانایی‌های مختلف می‌توانند در جهت بهبود پروژه کار کنند. چنین پروژه‌هایی بن‌بست ندارند چراکه ایده و ذهنیت انسان‌ها، بی‌پایان است.
