دنیای بی‌کران ارز دیجیتال، هر چقدر هم که هیجان‌انگیز و روشن باشد؛ ریسک‌های خاص خودش را دارد که بعد از جواب دادن به سوال‌های ساده‌ای مثل ارز دیجیتال چیست؛ باید به آن‌ها پاسخ دهید. یکی از این ریسک‌ها، ریسک مربوط به پلتفرم‌های معاملاتی یا صرافی‌های ارز دیجیتال است. به‌طور کلی، صرافی ارز دیجیتال در صنعت بلاک چین به دو دسته تقسیم می‌شوند: صرافی متمرکز (Centralized Exchange) و صرافی غیرمتمرکز (Decentralized Exchange). هرکدام از این صرافی‌ها فواید و معایب خودشان را دارند، ولی ریسک صرافی‌های متمرکز تا حدودی کم‌تر است. در ادامه، علاوه بر توضیح صرافی‌های متمرکز، تفاوت آن‌ها با صرافی‌های غیرمتمرکز و صرافی‌های متمرکز ایرانی را بررسی خواهیم کرد.
مطالعه بیشتر: احراز هویت در صرافی ارز دیجیتال کیوسک
صرافی متمرکز چیست؟
بعد از اینکه متوجه شدید صرافی ارز دیجیتال چیست، باید با انواع آن آشنا شوید. در دنیای ارزهای دیجیتال، صرافی‌های متمرکز که به اختصار «CEX» هم نامیده می‌شوند؛ پلتفرم‌های معاملاتی هستند که خریداران و فروشندگان را به هم وصل می‌کنند تا دارایی‌های دیجیتال موردنظر خود را معامله کنند. مالکیت این صرافی‌ها در اختیار یک شرکت خصوصی خاص قرار دارد و توسط همین شرکت هم مدیریت می‌شود. به همین خاطر است که قانون‌گذاران کشورهای مختلف می‌توانند روی آن‌ها نظارت کنند.
در یک صرافی متمرکز، کاربران مجبورند فرایند موجود برای ثبت نام و ایجاد حساب را کامل کنند. علاوه بر این، صرافی‌های متمرکز زیادی از معامله‌گران خود می‌خواهند که احراز هویت خود را انجام دهند تا مطمئن باشند که از آن‌ها برای جرایم مالی مثل پولشویی استفاده نمی‌کنند.
مطالعه بیشتر: بازارساز خودکار
به‌طور کلی، صرافی‌های متمرکز درخواست‌های خریداران و فروشندگان را در دفتر سفارش (Order Book) خود جمع‌آوری می‌کند تا بتواند آن‌ها را به هم انطباق دهد. این پلتفرم‌ها در اصل مسئولیت یک واسطه معتمد بین خریداران و فروشندگان بازار ارزهای دیجیتال را برعهده دارند. کاربران برای انجام تمام تراکنش‌های خود به صرافی‌ها متکی هستند و با اعتماد به آن، نگران این نیستند که پلتفرم‌های مذکور از موقعیت خود سوءاستفاده کنند.
یکی از مهم‌ترین نکته‌هایی که هنگام استفاده از صرافی‌های متمرکز باید در نظر داشته باشید، این است که این پلتفرم‌ها حضانت وجه نقد یا ارزهای دیجیتال موجود در حساب شما را برعهده می‌گیرند و اگر بخواهیم خوش‌بینانه نگاه کنیم، احتمالاً فضای امنی را برای ذخیره آن‌ها ایجاد می‌کنند.
برای خرید بیت‌کوین در ایران، خرید ترون و دیگر ارزهای دیجیتالی با کمترین میزان کارمزد می‌توانید از خدمات کیوسک استفاده کنید.
در واقع، ، در روش حضانتی کلید خصوصی و دارایی‌های کاربران در دست شرکت ارائه‌دهنده یا اشخاص ثالث قرار می‌گیرد؛ اما در روش غیرحضانتی، کنترل دارایی‌های کاربران و کلیدهای خصوصی به خود آن‌ها سپرده می‌شود. از مزیت‌های کیف پول لایتنینگ می‌توان به با این وجود، سقوط شرکت‌ها و پلتفرم‌هایی مثل «FTX» در سال ۲۰۲۲ نشان داد که برخی از صرافی‌های متمرکز، لیاقت چنین اعتمادی را ندارند.
مطالعه بیشتر: ثبت نام و ورود به حساب صرافی کیوسک
تفاوت صرافی متمرکز و صرافی غیرمتمرکز چیست؟
به‌طور خلاصه، صرافی‌های غیرمتمرکز کارمزد کم‌تری دارند، به کاربرانشان اجازه می‌دهند دارایی‌های خود را نگه دارند و از مسئولیت‌های نظارتی دوری می‌کنند. از طرف دیگر، صرافی‌های متمرکز معاملات سریع‌تری دارند، آسان‌تر هستند، نقدینگی زیادی را در اختیار کاربرانشان قرار می‌دهد و از امنیت ناشی از قانون‌گذاری سود می‌برند.
با این وجود، مهم‌ترین تفاوت صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز در غیرمتمرکزسازی است؛ یعنی همان رویایی که صنعت ارزهای دیجیتال و بلاک چین به دنبال آن هستند. صرافی‌های غیرمتمرکز واسطه‌ها را حذف می‌کنند تا کاربرانشان بدون نظارت قدرت‌های متمرکز به معاملات خود بپردازند. همین مسئله هم به آن‌ها اجازه می‌دهد که توکن‌های زیادی را وارد فهرست معاملاتی خود کنند.
مطالعه بیشتر: ساب اکانت
از طرفی، این رویکرد ریسک‌های خاص خودش را دارد و از امنیت وجوه کاربران می‌کاهد. شایان ذکر است که صرافی‌های متمرکز هم در سال ۲۰۲۳ با مشکلات نظارتی زیادی مواجه شده‌اند. در نتیجه، تنها خود کاربران می‌توانند بسته به رویکرد و اولویت‌های خود، یکی از این دو نوع صرافی را انتخاب کنند. در جدول زیر، به مهم‌ترین تفاوت‌های تفاوت‌های CEXها و DEXها اشاره شده است.
| ویژگی | صرافی متمرکز | صرافی غیرمتمرکز |
|---|---|---|
| غیرمتمرکزسازی | توسط یک شرکت خصوصی و متمرکز مدیریت می‌شود. | با توجه به فعالیت‌های کاربران و فراهم‌کنندگان نقدینگی (Liquidity Providers) عمل می‌کند. |
| حضانت دارایی‌ها | صرافی متمرکز دسترسی به دارایی‌های دیجیتال را کنترل می‌کند. | تنها کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را کنترل کنند. |
| خسارت‌های ناپایدار | به‌دلیل نقدینگی بالا کاربران نگرانی بابت خسارت‌های موقتی ندارد. | با توجه به نوسانات بازار، احتمال به وجود آمدن خسارت‌های ناپایدار وجود دارد. |
| مسائل قانونی | به‌شدت قانون‌گذاری‌شده است. | به احراز هویت نیازی ندارد. |
| نقدینگی | تعداد کاربران زیاد و سرمایه‌گذاران نهادی به حفظ نقدینگی بالای آن کمک می‌کنند. | به‌خاطر نبود قانون‌گذاری و صرافی‌های متمرکز نقدینگی پایینی دارد. |
| روش‌های مختلف برای معامله ارزهای دیجیتال | روش‌های مختلفی مثل معاملات اسپات (Spot) و فیوچرز (Futures) را ارائه می‌کند. | تنها می‌تواند وام‌دهی و معامله ارزهای دیجیتال را انجام دهد. |
| در دسترس بودن | به قانون‌گذاران و سیستم‌های قضایی مختلف بستگی دارد. | همیشه در درسترس کاربران مختلف است. |
لیست صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز
از بین صرافی‌های متمرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. صرافی کوین بیس (Coinbase)
کوین بیس یکی محبوب‌ترین پلتفرم‌های موجود در بازار ارزهای دیجیتال است. این صرافی علی‌الخصوص در کشور آمریکا شهرت زیادی دارد و همین مسئله، آن را به گزینه دشواری برای کاربران ایرانی تبدیل می‌کند. کوین بیس یک شرکت بزرگ و سهامی عام آن است که سهام آن در بورس آمریکا عرضه شده است.
۲. صرافی متمرکز بایننس (Binance)
بایننس بزرگترین صرافی ارز دیجیتال در جهان است و شعبه آمریکایی خود را (Binance.US) به‌عنوان یک شرکت تابعه برای فعالیت در ایالات متحده راه‌اندازی کرده است.
۳. صرافی کراکن (Kraken)
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های صرافی کراکن، هزینه پایین آن است. صرافی کراکن ارزهای دیجیتال زیادی را وارد فهرست معاملات خود کرده است و برنامه قوی برای پاداش‌دهی به کاربرانش دارد. با این حال، کراکن بیشتر برای معامله‌گران متوسط و باتجربه بازار کاربرد دارد و معامله‌گران کم‌تجربه‌تر ممکن است هنگام اسافتاده از آن با چالش‌های زیادی مواجه شوند.
۴. جمنای (Gemini)
جمنای این یکی از بزرگترین صرافی‌های ارز دیجیتال در جهان است و استیبل کوین خود را هم عرضه کرده است. این پلتفرم برنامه پاداش قابل‌اعتمادی هم دارد؛ اما کارمزدهای آن نسبتاً زیاد است.
از بین مشهورترین صرافی‌های غیرمتمرکز هم می‌توان به یونی سواپ (Uniswap)، کرو فایننس (Curve Finance) و پنکیک سواپ (Pancake Swap) و دی‌وای‌دی‌ایکس (DYDX) اشاره کرد که در مقالات بعدی به آن‌ها می‌پردازیم.
مطالعه بیشتر: صرافی کوکوین
بزرگترین مزیت استفاده از صرافی متمرکز چیست؟
صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز هر یک مزایا و معایب خاص خودشان را دارند که در ادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
مزایای صرافی‌های متمرکز چیست؟
- رابط کاربری ساده‌ای دارند و دسترسی آسان به معاملات ارزهای دیجیتال را در اختیار کاربرانشان قرار می‌دهند.
- این صرافی‌ها به دلیل حجم معاملات و جریان نقدی زیاد خود، نقدینگی بالایی دارند.
- صرافی‌های متمرکز تراکنش‌های خود را به‌سرعت و به‌صورت آنی پردازش می‌کنند.
- این پلتفرم‌های معاملاتی طیف گسترده‌ای از جفت ارزها و ارزهای فیات را برای تراکنش‌ها، برداشت‌ها و سپرده‌گذاری‌ها ارائه می‌کنند.
- امنیت صرافی‌های متمرکز به‌شدت زیاد است.
- قانون‌گذاری‌شده هستند.
- احتمال اینکه توکن‌های ارائه‌شده در صرافی‌های متمرکز کلاهبرداری باشد؛ کم‌تر از صرافی‌های غیرمتمرکز است. دلیل آن هم این است که این پلتفرم‌ها به‌دلیل مسائل قانونی با دقت زیادی فهرست معاملاتی خود را ارائه می‌کنند.
مطالعه بیشتر: صرافی بایننس
معایب صرافی‌های متمرکز چیست؟
- مشتریان در صورت ورشکستگی یا آسیب‌پذیری‌های مختلف (مثل هک یا Exploit) دارایی‌های خود را از دست خواهند داد.
- تیم‌های حقوقی، مقامات CEX و سایر اپراتورها برخلاف ایده اصلی ارزهای دیجیتال، بر معاملات کاربران کنترل دارند.
- در صورت نیاز و با بروز هرگونه مشکل قانونی، می‌توانند داده‌های کاربران را در اختیار دولت‌ها قرار دهند.
برای اطلاع از قیمت ترون امروز، قیمت لحظه‌ای بیت‌کوین و سایر رمز ارزها می‌توانید همین حالا از کیوسک کمک بگیرید. این مجموعه می‌تواند در مورد نحوه خرید انواع ارز دیجیتال شما را راهنمایی کند.
سوالات پرتکرار
صرافی متمرکز یا CEX یک پلتفرم معاملاتی ارز دیجیتال است که تراکنش‌های کاربران را با استفاده از یک دفتر سفارش انجام می‌دهند. از آنجایی که CEXها وجوه کاربران را در اختیار دارند، معامله‌گران باید برای معامله به آن‌ها اعتماد کنند.
صرافی‌های متمرکزی از قوانین کشورهای مختلف تبعیت می‌کنند. در نتیجه، معامله‌گران ایرانی نمی‌توانند از صرافی‌های متمرکزی مثل کوین بیس در آمریکا استفاده کنند. کاربران باید قوانین صرافی‌های مختلف را به‌دقت بررسی کنند و با پیگیری مداوم اخبار، جلوی هر ضرری را بگیرند.
