وام ارز دیجیتال چیست؟ 4 نوع Crypto Loan که در صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز ارائه می‌شود
وام ارز دیجیتال (Crypto Loan) شبیه وام قرض‌الحسنه بانکی است. اگر پول‌تان را در یک حساب قرض‌الحسنه بگذارید. بانک، پول شما را به شخص دیگری وام می‌دهد و شما را در سود آن شریک می‌کند. وام ارز دیجیتال هم همین‌طور است اما به‌جای پول با ارز دیجیتال و به‌جای بانک‌ها با پلتفرم‌های متمرکز (CeFi) و غیرمتمرکز (DeFi) سروکار داریم.
پلتفرم‌های متمرکز، خدمات مالی متمرکز (Centralized Finance یا به اختصار CeFi) ارائه می‌کنند و بر اشخاص ثالث مثل سازمان‌ها و نهادها متکی هستند. اما پلتفرم‌های دیفای، خدمات مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance یا به اختصار DeFi) را بر مبنای بلاک‌چین‌ها ارائه می‌کنند.
مردم ارز دیجیتال خود را به حساب پلتفرم می‌ریزند، پلتفرم نیز این رمزارزها را به متقاضیان (وام‌گیرنده یا Borrower) وام می‌دهد. سپس از آن‌ها علاوه بر مبلغ وام، مقداری سود می‌گیرد و اشخاصی که رمزارز خود را در آن گذاشته بودند (وام‌دهنده یا Lender) را در این سود شریک می‌کند. اما فرآیند دادن یا گرفتن وام ارز دیجیتال، جزییات بیشتری دارد. (لینک پیشنهادی: خرید ارز دیجیتال)
مطالعه بیشتر: ارز دیجیتال چیست؟
جزییات عملکرد وام‌های ارز دیجیتال چطور است؟
موضوع مهم در وام‌های ارز دیجیتال این است که ارزش رمزارزها مثل پول، ثابت نیست. بنابراین پلتفرم‌های مختلف برای جلوگیری از ضرر مالی کسانی که دارایی خود را برای تامین مالی وام‌ها در صرافی گذاشته‌اند، از متقاضیان وام، درخواست وثیقه می‌کنند. وثیقه باید بیشتر از مقدار وام باشد تا اگر ارزش رمزارزی که به‌عنوان وثیقه قرار داده شد کاهش پیدا کرد، بتواند مبلغ وام را پوشش دهد.
مثلا اگر یک صرافی اعلام کند که 60 درصد ارزش وثیقه را وام می‌دهد به این معنی است که اگر کاربر مقداری کریپتو به ارزش 1000 دلار را وثیقه قرار دهد می‌تواند تا سقف 600 دلار، کریپتو وام بگیرد. به این درصد ثابت که صرافی‌ها اعلام می‌کنند، LTV یا مقدار وام به ارزش (Loan to Value) می‌گویند. این عدد در پلتفرم‌های مختلف متفاوت است.
فرض کنید می‌خواهید از یک صرافی که LTV آن 60 درصد است 1200 دلار، رمزارز وام بگیرید و برای وثیقه آن 200 دوج‌کوین به ارزش 10 دلار که جمعا 2000 دلار است قرار می‌دهید. مدتی پس از دریافت وام، ارزش دوج‌کوین افت می‌کند و به مقدار مشخصی که قیمت انحلال (Liquidation Price) نامیده می‌شود می‌رسد. قیمت انحلال را صرافی، در هنگام دریافت وام مشخص می‌کند.
اگر این قیمت توسط صرافی 8 دلار تعیین شده باشد. با رسیدن قیمت دوج‌کوین به 8 دلار درصورتی‌که شما حجم وثیقه خود را افزایش ندهید تا ارزش کلی آن دوباره به 2000 دلار برگردد، صرافی، 200 دوج کوین شما را می‌فروشد و وام را تسویه می‌کند. اهمیتی ندارد که چند قسط از وام خود را پرداخت کرده‌اید، هرگاه ارزش وثیقه به قیمت انحلال برسد این اتفاق می‌افتد.
به‌این‌ترتیب وام‌دهنده علاوه بر اینکه سود می‌گیرد، ریسک از دست دادن سرمایه برای او بسیار کم است. پس می‌توان وام دادن را به عنوان یکی از روش‌های کسب درآمد از ارزهای دیجیتال مطرح کرد. البته روش‌های دیگری مثل ترید کردن، استکینگ، استخراج و کسب درآمد از بازی هم وجود دارند که می‌توانید در آکادمی کیوسک درباره آن‌ها مطالعه کنید.
مطالعه بیشتر: درآمدزایی از ارزهای دیجیتال
انواع وام‌های ارز دیجیتال
وام‌های ارزهای دیجیتال را می‌توانیم از دو جنبه ویژگی‌های وام و ویژگی‌های پلتفرمی که وام را ارائه می‌کند بررسی کنیم.
در جدول زیر انواع وام‌های ارز دیجیتال را بر اساس ویژگی وام‌ها بررسی کرده‌ایم.
| نوع وام ارز دیجیتال | ویژگی‌ها |
|---|---|
| وام وثیقه‌ای (Collateralized loan) | – محبوب‌ترین نوع وام ارز دیجیتال هستند – نیاز به وثیقه دارند – اکثر پلتفرم‌ها تا درصد مشخصی از وثیقه را وام می‌دهند که حداکثر مقدار آن 90 درصد است. – هرقدر میزان درصد ارزش وام به ارزش (LTV) کمتر باشد نرخ بهره پایین‌تر است – شرایط بازپرداخت مشخص است |
| وام خط اعتباری کریپتو (Crypto line of credit) | – نیاز به وثیقه دارد – کاربران وثیقه خود را وارد می‌کنند و می‌توانند تا درصد مشخصی از وثیقه را وام بگیرند – شرایط بازپرداخت نامشخص است – نرخ بهره بر اساس مبلغی که برداشت شده مشخص می‌شود |
| وام بدون وثیقه (Uncollateralized loan) | – محبوبیت کمی دارند اما شبیه وام‌های شخصی هستند – وام‌گیرندگان باید درخواست دهند، هویت و اعتبار آن‌ها تایید شود – ریسک این وام‌ها برای وام‌دهندگان بیشتر است چون ممکن است دارایی خود را از دست دهند |
| وام فلش (Flash loan) | – معمولا در صرافی‌های متمرکز از آن‌ها استفاده می‌شود – فوری هستند- مبلغ وام گرفته‌شده، در قالب یک تراکنش (نه به‌صورت قسطی) برگردانده می‌شود – پر ریسک هستند و معمولا برای استفاده از فرصت‌های آربیتراژ یعنی کسب سود از اختلاف قیمت یک رمزارز در پلتفرم‌های مختلف استفاده می‌شوند |
وام‌های ارز دیجیتال بر اساس نوع پلتفرمی که وام را ارائه می‌کند به دو دسته زیر تقسیم می‌شود.
| نوع وام | ویژگی‌ها |
|---|---|
| وام پلتفرم‌های مالی متمرکز (Centralized Finance یا CeFi) | – توسط سازمان‌های متمرکز ارائه می‌شوند – در این پلتفرم‌ها کاربر، ارز دیجیتال وثیقه می‌گذارد و پول فیات یعنی پول معمول کشورها مثل دلار را وام می‌گیرد – رمزارزی که وام‌دهنده، برای اعطای وام وارد پلتفرم می‌کند به مالکیت پلتفرم درمی‌آید – این پلتفرم‌ها شفاف نیستند و کاربران نمی‌دانند از دارایی‌های سپرده‌شده چطور استفاده می‌شود – نرخ بهره بالاتر است اما در‌عین‌حال انعطاف‌پذیری بیشتری در شرایط وام دارند – این پلتفرم‌ها فرآیند احراز هویت دقیقی دارند – لازم است قبل از سرمایه‌گذاری استانداردهای امنیتی آن‌ها بررسی شود |
| وام پلتفرم‌های مالی غیرمتمرکز (Dentralized Finance یا DeFi) | – هیچ سازمان یا شخص ثالثی مسئول مدیریت سپرده‌ها نیست و وام‌دهی به‌صورت همتابه‌همتا (Peer-to-Peer) یعنی بدون واسطه است – کل فرآیند وام‌ها توسط قراردادهای هوشمند (smart contracts) مدیریت و کنترل می‌شود – کاربران، ارز دیجیتال وثیقه می‌گذارند و ارز دیجیتال وام می‌گیرند – شفافند و قابل دست‌کاری نیستند چون همه تراکنش‌ها در بلاک‌چین ذخیره می‌شوند – اتکای آن‌ها به وثیقه زیاد است پس ریسک از دست دادن سرمایه برای وام‌دهندگان کم است- نرخ بهره کمتر است اما بر اساس میزان عرضه و تقاضا تغییر می‌کند – اگر قیمت به نقطه انحلال برسد، به‌صورت خودکار آن دارایی را می‌فروشند – فرآیند احراز هویت ندارند – خطرات امنیتی زیادی آن‌ها را تهدید می‌کند |
برای اطلاع از قیمت کاردانو و خرید کاردانو روی کیوسک حساب کنید.
مزایا و معایب گرفتن وام ارز دیجیتال
وام‌دهی یا لندینگ (Lending) ارزهای دیجیتال مزایای چشم‌گیری دارند اما در‌عین‌حال با ریسک‌های بزرگی هم همراه هستند. اما اگر میدانید ارز دیجیتال چیست و می‌توانید قیمت آن را پیش‌بینی کنید، احتمال اینکه در این فرآیند دچار مشکل شوید کمتر است.
| مزایای وام ارز دیجیتال | ریسک وام ارز دیجیتال |
|---|---|
| دریافت وام در بسیاری از پلتفرم‌های وام‌دهی نیازی به تایید اعتبار و هویت ندارد | وام‌گیرنده باید مراقب باشد که ارزش وثیقه او افت نکند تا با خطر از دست دادن دارایی مواجه نشود |
| تایید درخواست‌ها سریع است و مبلغ به‌سرعت به کیف پول شخص وارد می‌شود | وقتی وثیقه بگذارید دیگر به آن حجم از دارایی خود دسترسی نخواهید داشت |
| نیازی نیست که وام‌گیرنده دارایی کریپتوی خود را بفروشد | پلتفرم‌های وام‌دهی، تحت قانون و نظارت نیستند و دارایی کاربران آن‌ها تضمین نمی‌شود. اگر مشکلی در بازپرداخت بدهی پیش بیاید ممکن است وام‌دهنده دارایی خود را از دست بدهد |
| مدت بازپرداخت می‌تواند از چند روز تا یک سال متغیر باشد | بیشتر وام‌های ارز دیجیتال نرخ بالای بهره بالایی دارند که تاز 13 درصد هم می‌رسد. |
| نرخ بهره نسبتا پایین است | خطرات سایبری مثل هک، ورشکستگی و مسائل امنیتی می‌تواند باعث از دست رفتن دارایی افراد شود |
| مهم نیست برای چه هدفی وام می‌گیرید. می‌توانید از آن برای هر منظوری استفاده کنید. | اگر پرداخت اقساط عقب بیفتد ممکن است وام‌دهنده، آن را از وثیقه بردارد |
| دریافت سود حاصل از وام‌دهی، یکی از راه‌های کسب درآمد غیرفعال است | قراردادهای هوشمندی که وام‌ها را کنترل می‌کنند مستعد خطا و آسیب هستند |
| برای کسانی که نیاز به سرمایه بیشتری دارند اما نمی‌خواهند ارز دیجیتال خود را بفروشند گزینه خوبی است |
مطالعه بیشتر: وام های جمعی
چگونه وام ارز دیجیتال بگیریم و یا بدهیم؟
نوع وام‌ها و مدت بازپرداخت آن‌ها در پلتفرم‌های مختلف، متفاوتند. نرخ بهره دریافتی از وام‌گیرنده و نرخ سودی که به وام‌دهنده پرداخت می‌شود نیز بر اساس همین فاکتورها تغییر می‌کند. مثلا اگر مدت بازپرداخت وامی، تنها یک روز باشد ممکن است سود آن برای وام‌دهنده، به‌صورت ساعتی محاسبه گردد و اگر مدت بازپرداخت یک‌ساله باشد، سود آن ماهانه محاسبه شود. درصد سود نیز در هر یک از این شرایط متفاوت خواهد بود.
برای دریافت وام ارز دیجیتال می‌توانید از پلتفرم‌های متمرکزی مثل بایننس یا BlockFi، یا پلتفرم‌های غیرمتمرکز مثل Aave استفاده کنید. کافیست یک کیف پول ارز دیجیتال مثل متامسک داشته باشید. آن را متصل نمایید و رمزارزی که قبلا از یک صرافی ارز دیجیتال خریده‌اید و می‌خواهید به عنوان وثیقه وام قرار دهید را وارد آن کنید.
سپس میزان وثیقه موردنظر را با توجه به نسبت وام به ارزش (LTV) آن پلتفرم و مبلغ وامی که می‌خواهید بگیرید مشخص نمایید. مثلا اگر میزان LTV یک پلتفرم 40 درصد باشد و شما 1000 رمزارز وثیقه بگذارید می‌توانید 400 رمزارز وام بگیرید. برای تکمیل این فرآیند، کاربر باید وثیقه را به کیف پول پلتفرم واریز کنید. وام به‌سرعت وارد کیف پول او می‌شود و تمام.
مطالعه بیشتر: وام گرفتن دیفای
اما برای وام دادن نیز باید در یک پلتفرم متمرکز یا غیرمتمرکز وام‌دهی ثبت‌نام کرده و کیف پولی که دارایی‌تان در آن است را به پلتفرم وام‌دهی متصل کنید. سپس مشخص کنید که از کدام رمزارز و چه مقداری می‌خواهید وام دهید و آن را برای پلتفرم بفرستید.
در نظر داشته باشید که هم در مورد وام دادن و هم وام گرفتن، باید پلتفرمی که مدنظر دارید از ارز دیجیتال شما که می‌خواهید وام‌دهید یا وثیقه بگذارید پشتیبانی کند.
مطالعه بیشتر: وام آنی چیست؟
سوالات متداول
وام ارز دیجیتال فرآیند است که در آن کاربر، مقداری ارز دیجیتال را در یک پلتفرم وام‌دهی وثیقه می‌گذارد و می‌تواند درصدی از وثیقه خود را وام بگیرد و در قالب اقساط برگرداند.
اگر قیمت ارز دیجیتالی که به‌عنوان وثیقه قرار داده شده افت کند و دیگر درصد لازم از وام را پوشش ندهد، کاربر یا باید به وثیقه خود اضافه کند یا اینکه شخص وام‌دهنده، مالک وثیقه می‌شود.
پلتفرم‌های مختلف شرایط متفاوتی دارند و میزان بهره سالیانه (Annual Percentage Yield یا به اختصار APY) می‌تواند تا حدود 13 درصد هم برسد. در حال حاضر (جولای 2023) بیشترین نرخ بهره را پولکادات با 12.5 درصد ارائه می‌کند.
منابع: investopedia | nerdwallet | stilt
