استیکینگ (Staking) چیست؟ آموزش کامل استیک کردن ارزهای دیجیتال  

استیکینگ (Staking) مثل سپرده‌گذاری در بانک است. بلاک‌چین هم مثل بانک به شما سود می‌دهد. شاید این ساده‌ترین نگاه به استیکینگ باشد اما بزرگ‌ترین دلیل تمایل مردم به این کار، همین است. این سودها حاصل پاداشی است که بلاک‌چین به گره‌های اعتبارسنج (Validator Node) می‌دهد. اگر آن گره، خودش همه دارایی لازم برای استیکینگ را فراهم کرده باشد همه پاداش را می‌گیرد اما اگر دارایی به صورت اشتراکی تهیه شده باشد پاداش نیز بین آن‌ها تقسیم می‌شود. به‌این‌ترتیب استیکینگ می‌تواند به همه کاربران با هر سطح دارایی سود برساند. (لینک پیشنهادی: خرید ارز دیجیتال)

مطالعه بیشتر: ارز دیجیتال چیست؟

استیکینگ چیست؟

در فرآیند استیکینگ، اشخاص ارز دیجیتال خود را با هدف حفظ عملکرد یک بلاک‌چین و تامین امنیت آن، برای مدت مشخصی در آن بلاک‌چین قفل می‌کنند و در مقابل پاداش می‌گیرند. این کار به صورت داوطلبانه انجام می‌شود. 

استیکینگ فقط در بلاک‌چین‌های اثبات سهام (PoS) مثل اتریوم، کاردانو، سولانا و کازموس امکان‌پذیر است و با بلاک‌چین‌های اثبات کار (PoW) که عملکرد شبکه به ماینرها (Miner) متکی است فرق دارد. 

اثبات سهام (PoS) چیست؟

اثبات سهام (PoS) یک روش اجماع بر مبنای استیکینگ است. فرض می‌کنیم می‌دانید ارز دیجیتال چیست و بیت‌کوین را به‌عنوان معروف‌ترین رمزارز می‌شناسید. در بلاک‌چین بیت‌کوین تبدیل شدن به نود اعتبارسنج (Validator Node)، که با عنوان ماینر شناخته می‌شود، نیازمند به‌کارگیری سخت‌افزارهای گران‌قیمت و مصرف زیاد برق است. همین باعث می‌شود کارمزدهای این شبکه زیاد باشد. بیت‌کوین از روش اجماع اثبات کار (PoW) استفاده می‌کند. در این روش، برای اینکه یک بلاک به بلاک‌چین اضافه شود باید همه اعتبارسنج‌های دیگر شبکه، آن را تایید کنند که باعث کند شدن روند تایید تراکنش‌ها می‌شود. 

با توسعه بیشتر بلاکچین‌ها، حالا بسیاری از آن‌ها مثل بیت‌کوین نیستند و کاربردهای دیگری به‌جز انجام تراکنش‌های مالی دارند. بلاکچین‌هایی مثل اتریوم، میزبان میلیون‌ها کاربر، هزاران برنامه غیرمتمرکز (DApp)، دیفای (DeFi) و قراردادهای هوشمند (Smart Contract) هستند و روش اثبات کار، برای این بلاکچین‌ها مناسب نیست. چون هم نیاز به سرمایه‌گذاری‌های عظیمی برای خرید سخت‌افزار دارد، هم به خاطر سرعت کم تایید تراکنش‌ها، نمی‌تواند پاسخگوی حجم بالای درخواست‌ها باشد و شبکه به‌سرعت دچار ازدحام می‌شود. ایجاد ازدحام همان و بالاتر رفتن کارمزدها همان. 

بنابراین در این بلاکچین‌ها از اثبات سهام (PoS) استفاده می‌شود. اثبات سهام یک روش اجماع (Consensus) در بلاکچین‌ها است که در فرآیند آن تراکنش‌ها تایید و یک بلاک جدید به بلاک‌چین اضافه می‌گردد. 

در اثبات سهام، کاربران، برای تبدیل شدن به گره اعتبارسنج از استیکینگ استفاده می‌کنند. یعنی حجم مشخصی ارز دیجیتال را برای مدت معینی به‌عنوان وثیقه در بلاک‌چین قفل می‌کنند. اعتبارسنج‌ها به صورت تصادفی انتخاب می‌شوند. هرقدر میزان وثیقه یک کاربر بیشتر باشد شانس آن برای تبدیل شدن به اعتبارسنج بیشتر است.  این روش، مقیاس‌پذیری بیشتر، سرعت بالاتر و هزینه کمتری به همراه دارد. 

برخلاف اثبات کار که برای اضافه شدن یک بلاک به بلاک‌چین، همه نودهای شبکه باید آن را تایید کنند، در اثبات سهام، یک بلاک توسط تعداد مشخصی اعتبارسنج بررسی می‌گردد و اگر تایید شد، نهایی و وارد بلاک‌چین می‌شود.  

پروتکل‌های اثبات سهام در هر پروژه با پروژه دیگر متفاوت هستند اما اصل اساسی آن، انجام استیکینگ برای تضمین امنیت و عملکرد بلاک‌چین است. استیکینگ نشان‌دهنده حسن نیت کاربری است که دارایی خود را در بلاک‌چین قفل کرده. اگر این کاربر اطلاعات ناقص یا نادرست را برای ورود به بلاک‌چین تایید کنند، همه یا بخشی از دارایی قفل‌شده خود را به‌عنوان جریمه از دست می‌دهد. اما اگر عملکرد درستی داشته باشد، پاداش می‌گیرد. 

مطالعه بیشتر: استخراج ارز دیجیتال چیست؟

انواع استیکینگ

استیکینگ را می‌توان به سه دسته مختلف تقسیم‌بندی کرد:

• استیکینگ اعتبارسنج یا هارد (Hard or Validator Staking): این نوع استیکینگ بازه زمانی مشخصی (معمولا بین 30 تا 120 روز) دارد و کاربر نمی‌تواند در آن مدت، دارایی خود را بردارد یا معامله کند. میزان پاداش آن‌ها بالاتر است و نسبت به مدت استیکینگ هم بیشتر می‌شود. 
• استیکینگ سافت یا لیکوئید (Soft or Liquid Staking): کاربر هر زمان که بخواهد می‌تواند دارایی خود را برداشت کند و این به معنی پاداش کمتر است. در این نوع استیکینگ، به کاربر یک رسید داده می‌شود که نشان‌دهنده میزان دارایی قفل‌شده اوست و می‌تواند آن رسید را دقیقا مثل ارزهای دیجیتال مبادله کند یا در دیفای و سایر برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp) استفاده نماید. به‌این‌ترتیب در‌عین‌حال که استیکینگ خود را انجام داده می‌تواند از آن دارایی در جای دیگر هم استفاده کند مثلا آن کریپتو را در یک پلتفرم دیفای، به‌عنوان وام ارز دیجیتال به کاربر دیگری قرض بدهند.  
• استیکینگ سرد یا آفلاین (Cold or Offline Staking): این نوع استیکینگ فرقی با دو دسته قبلی ندارد فقط فرآیند آن با استفاده از یک کیف پول سخت افزاری (Hardware Wallet) ارز دیجیتال و بر مبنای قراردادهای هوشمند انجام می‌شود. این کیف پول‌ها پس از ذخیره رمزارزها از اینترنت جدا می‌شوند. هرگاه استیکینگ آفلاین شروع و بلاک به بلاک‌چین اضافه شود پاداش آن به کاربر داده می‌شود. هرگاه که رمزارزها از کیف پول ارز دیجیتال برداشته شوند، دیگر پاداشی به این کیف پول وارد نمی‌گردد. 

در جدول زیر مزایا و معایب این سه روش را با هم مقایسه کرده‌ایم:

نوع استیکینگ	مزایا	معایب
استیکینگ اعتبارسنج یا هارد	پاداش بیشتر – مناسب افرادی که می‌توانند مدت زیادی صبر کنند	مدت طولانی قفل ‌شدن دارایی
استیکینگ سافت یا لیکوئید	– هر زمان امکان برداشت رمزارزها وجود داردانعطاف بیشتر – امکان استفاده از رمزارزها در معاملات دیگر و همچنان دریافت پاداش استیکینگ – گزینه بهتر و ساده‌تر برای تازه‌کاران و تریدرها	پاداش کمتر
استیکینگ سرد یا آفلاین	– نیازی به هیچ نرم‌افزار و سخت‌افزاری مثل کامپیوتر ندارد – سپرده‌گذاری با کیف پول آفلاین انجام شده و وجوه در اختیار شخص دیگری قرار نمی‌گیرد – طیف کاربران بیشتری دارد که باعث کم‌اثر شدن عملکرد نهنگ‌ها روی تغییرات قیمت می‌شود. – ریسک کمتری نسبت به سایر روش‌ها دارد	احتمال وجود باگ و ایراد در قرارداد هوشمند

چطور ارز دیجیتال، استیکینگ کنیم؟

وقتی تصمیم به استیکینگ می‌گیرید اگر شناخت زیادی از فضای رمزارزها و پلتفرم‌های مختلف نداشته باشید احتمالا دچار سردرگمی می‌شوید. اما با یک بار تجربه کردن این مسیر، متوجه سادگی آن خواهید شد. برای انجام این کار باید ابتدا یک ارز دیجیتال که از اثبات سهام استفاده می‌کند تهیه کنید. اتریوم (ETH)، کاردانو (ADA)، پولکادات (DOT) و سولانا (SOL) گزینه‌های خوبی هستند. 

مقدار توکن لازم برای استیکینگ، مدت آن، میزان پاداش و سایر شرایط را بررسی کنید و هنگامی که به نتیجه نهایی رسیدید، آن رمزارز را از یک صرافی ارز دیجیتال بخرید. 

بعضی صرافی‌ها مثل کوین‌بیس، بایننس و کراکن خودشان برنامه استیکینگ دارند و می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. اما در غیر این صورت باید رمزارزها به یک کیف پول ارز دیجیتال (crypto wallet) مثل تراست والت (Trust Wallet) انتقال دهید. 

هر بلاک‌چین اثبات سهامی قوانین خاص خود را برای حجم استیکینگ و تبدیل شدن به اعتبارسنج دارد. مثلا در اتریوم باید حداقل 32 عدد ETH و در فانتوم 500 هزار FTM داشته باشید. اما سولانا هیچ شرطی در این مورد ندارد.

اگر میزان ارزهای دیجیتالتان کافی زیاد است می‌توانید خودتان تبدیل به یک گره اعتبارسنج یا Validator Node شوید و با استفاده از سیستم کامپیوتر خود کار اعتبارسنجی را انجام دهید. برای این کار باید سخت‌افزارهای لازم را تهیه کرده و تعدادی نرم‌افزار مختلف روی آن‌ها اجرا کنید. این کار، کاملا تخصصی است و نیاز به دانش فنی زیادی دارد. 

اگر نمی‌خواهید خودتان یک اعتبارسنج باشید یا ارز دیجیتال کافی برای این کار ندارید، از استخرهای استیکینگ (staking  pool) استفاده کنید. در این استخر، تریدرها وجوه خود را روی هم می‌گذارند تا شانس بیشتری برای دریافت پاداش داشته باشند. در هنگام انتخاب استخر به میزان اعتبار آن، کارمزدی که می‌گیرد و سایز استخر توجه کنید. استخرهای بزرگ‌تر شانس بیشتری دارند. EverStake و Figment نمونه‌ای از این استخرها هستند. 

زمانی که بلاک تایید شود، ابتدا استخر، میزان کارمزد خود را از پاداش آن بلاک برمی‌دارد و سپس آن را به نسبت سرمایه‌گذاری کاربران، بین آن‌ها تقسیم می‌کند. 

مطالعه بیشتر: ترید چیست؟

مزایا و محدودیت‌های استیک کردن ارز دیجیتال چیست؟

کسب درآمد از بازی، وام‌دهی، ترید کردن، استخراج و استیکینگ از محبوب‌ترین روش‌های درآمدزایی از ارز دیجیتال هستند که در آکادمی کیوسک به بررسی جزییات آن‌ها پرداخته‌ایم. البته راه‌های دیگری هم وجود دارد اما در بین معروف‌ترین گزینه‌ها، استیکینگ یکی از ساده‌ترین و پرطرفدارترین روش‌هاست که مزایا و معایب آن را در جدول زیر بررسی کرده‌ایم. 

مزایای استیکینگ	محدودیت‌های استیکینگ
برای دارندگان ارزهای دیجیتال، نوعی درآمد غیرفعال است	در برخی بلاکچین‌ها، کاربر پس از استیکینگ، تا مدت مشخصی به دارایی خود دسترسی ندارد
به حفظ امنیت و کارایی بلاک‌چین کمک می‌کند	ممکن است در مدت استیکینگ، قیمت رمزارز قفل‌شده به‌شدت کاهش یابد و نتوانید آن را بفروشید
انجام آن راحت است	ممکن است ارزش دارایی در مدت استیکینگ آن‌قدر کاهش یابد که ضرر وارد شده از سود استیکینگ بیشتر شود
نوعی حمایت از بلاکچین‌های محبوب افراد است	اگر اعتبارسنجی، به صورت اشتراکی باشد و یکی از کاربران خطا کند، سایرین هم دچار جریمه می‌شوند
برای این کار نیاز به هیچ دستگاه سخت‌افزاری ندارید	در برخی پلتفرم‌ها از زمانی که کاربر درخواست برداشت دارایی خود را می‌دهد تا زمانی که می‌تواند این کار را انجام دهد باید چند روز بگذرد
آلودگی زیست‌محیطی به همراه ندارد	پلتفرم‌های استیکینگ همیشه در معرض خطر هک شدن هستند

محاسبه سود و پاداش استیکینگ

هر بلاک‌چینی یک روش متفاوت برای محاسبه پاداش استیکینگ (Staking Reward) دارد. برخی برای هر بلاکی براساس شرایطی که بلاک دارد پاداش متفاوتی در نظر می‌گیرند. اما به صورت کلی پاداش استیکینگ براساس موارد زیر محاسبه می‌شود:

• تعداد رمزارزی که در بلاک‌چین قفل شده 
• طول مدت استیکینگ
• توانایی اعتبارسنج در تکمیل مسئولیت‌هایش 
• تعداد کل رمزارزهایی که در آن بلاک‌چین قفل شده است
• میزان کارمزد تراکنش‌های آن شبکه 
• نرخ تورم آن رمزارز 

برخی بلاکچین‌ها درصد ثابتی برای پاداش استیکینگ خود در نظر می‌گیرند. به نظر می‌رسد کاربران دوست دارند بدانند دقیقا چقدر پاداش می‌گیرند. هرقدر میزان پاداش شفاف‌تر و مقدار آن بیشتر باشد افراد بیشتری تشویق به مشارکت می‌شوند. 

مثلا صرافی CoinDCX اعلام کرده که سالانه بین 5 تا 20 درصد سود برای استیکینگ بلاک‌چین اتریوم 2.0 می‌دهد و کاربر باید حداقل 0.1 اتر (ETH) داشته باشد. 

مطالعه بیشتر: درآمدزایی از ارزهای دیجیتال

بهترین ارز دیجیتال برای استیکینگ

از بهترین ارزهای دیجیتال برای استیکینگ در سال 2023 می‌توان به اتریوم، سولانا، کاردانو، چین لینک، الگوراند، پالیگان، پولکادات و گراف اشاره کرد. با‌این‌حال تعداد رمزارزهای مبتنی بر اثبات سهام در حال رشد است و گزینه‌های مختلفی برای استیکینگ وجود دارد. 

در انتخاب بهترین رمزارز باید عواملی مثل ارزش بازار (market cap)، ارزش بازار استیکینگ (staking market cap)، پاداش استیکینگ (staking rewards) و غیره را در نظر بگیرید. سعی کنید روی رمزارزهای معتبری که عمری طولانی دارند سرمایه‌گذاری کنید.

 در ادامه جدول مقایسه شرایط استیکینگ سه رمزارز محبوب اتریوم، سولانا و کاردانو را می‌بینید. پیش از آن باید بگوییم که استخرهای حضانتی استخرهایی هستند که به دارایی‌های کاربر دسترسی دارند. 

توکن	پاداش استیکینگ	متد استیکینگ	مدت قفل بودن دارایی	نرخ تورم	کیف پول ارز دیجیتال مناسب
اتریوم	6.16 درصد	صرافی غیرمتمرکز، استخرهای استیکینگ لیکوئید و حضانتی، تبدیل شدن به اعتبارسنج به صورت فردی	تعریف‌نشده (منتظر به‌روزرسانی‌های جدید هستیم)	0.52 درصد	متامسک (MetaMask)
سولانا	7.79 درصد	صرافی‌های غیرمتمرکز، تفویض اختیار به سایر اعتبارسنج‌ها، استخرهای استیکینگ لیکوئید و حضانتی،  تبدیل شدن به اعتبارسنج به صورت فردی	بدون قفل‌ شدن دارایی	6.63 درصد	فانتوم (Phantom)
کاردانو	5.24 درصد	صرافی‌های متمرکز، استخرهای استیکینگ لیکوئید و حضانتی، تبدیل شدن به اعتبارسنج به صورت فردی	بدون قفل شدن دارایی	1.9 درصد	یورویی (Yoroi)

برای اطلاع از قیمت تتر و خرید تتر روی کیوسک حساب کنید.

استیکینگ ارز دیجیتال در یک نگاه

به نظر می‌رسد استیکینگ برای کسانی خوب است که می‌خواهند از یک سرمایه‌گذاری بلندمدت سود بگیرند و در‌عین‌حال نگران تغییرات کوتاه‌مدت قیمت‌ها نیستند. اگر سرمایه‌گذار بخواهد از تغییرات و نوسانات بازار سود کسب کند، استیکینگ گزینه مناسبی برای او نیست. 

قبل از اقدام، همه قوانین استیکینگ آن بلاک‌چین مثل مدت استیکینگ ، امکان برداشت دارایی یا قفل شدن کامل آن و نیز میزان درصد سود را بررسی کنید. سعی کنید فقط در پلتفرم‌هایی سپرده‌گذاری کنید که اعتبار خوبی دارند و استانداردهای امنیتی را رعایت می‌کنند. پلتفرم‌هایی که مدت استیکینگ کوتاه و نرخ سود بالاتری ارائه می‌دهند مناسب‌تر هستند چون احتمال ضرر ناشی از نوسان یا کاهش قیمت رمزارز کمتر می‌شود.

با همه این‌ها استیکینگ هم مثل هر سرمایه‌گذاری دیگری در حوزه ارزهای دیجیتال با خطر بالای از دست دادن سرمایه همراه است. بنابراین قبل از هر اقدامی مطالعه و بررسی زیادی انجام دهید. 

سوالات متداول

منابع: coinbase | forbes