قبل از پاسخ به سوال دیفای چیست ، بهتر است بدانید که بازار ارزهای دیجیتال این روزها تریلیون‌ها دلار ارزش دارد و همین موضوع موجب شده تا نگاه افراد زیادی نسبت به مفهوم پول و سیستم مالی سنتی تغییر کند. با اینکه پس از تولد بیت کوین در سال 2009 ، چند سال طول کشید تا افراد و شرکت‌ها بتوانند نوع جدید از پول را با نام رمز ارزها بپذیرند، اما تنها در یک سال اخیر، بسیاری از سرمایه‌گذاران وارد بازار ارزهای دیجیتال شده‌اند.
اما ارتباط ارزهای دیجیتال با دیفای چیست ؟ رابطه دیفای و ارزهای دیجیتال، شبیه به ارتباطی است که بین بانک و پول وجود دارد. دیفای با استفاده از ارزهای دیجیتال، توانسته شکل جدیدی از سرویس‌های مالی سریع و ارزان را ارائه کند.
برای شناخت بهتر دنیای شگفت‌انگیز دیفای و مزایای آن در ساده‌سازی خدمات مالی، ادامه مطلب را بخوانید.
دیفای چیست؟
به زبان ساده، دیفای یک سیستم است که خدمات مالی را روی یک بلاکچین غیر متمرکز ارائه می‌دهد تا همه بتوانند به آن دسترسی داشته باشند. دیفای باعث می‌شود تا واسطه‌هایی مثل بانک‌ها و موسسات از خدمات مالی حذف شوند.
ریشه کلمه دیفای (DeFi)، همان امور مالی غیر متمرکز است. به بیان دیگر، دیفای همان نرم‌افزارهایی است که روی بلاکچین کار می‌کنند و به خریداران، فروشندگان، وام‌دهندگان و وام گیرندگان امکان می‌دهند تا بدون نیاز به یک واسطه مالی، به‌طور مستقیم با دیگر افراد کار کنند.
قراردادهای هوشمند، مهم‌ترین نوع سیستم دیفای هستند. قراردادهای هوشمند یک سری کدهای برنامه‌نویسی کامپیوتر هستند که روی بلاکچین ساخته می‌شوند و به‌صورت خودکار یک سری از خدمات را اجرا می‌کنند. مهم‌ترین هدف دیفای این است که واسطه‌ها در بخش خدمات مالی را حذف کند.
پروتکلهای دیفای امکان سرویس‌دهی مستقیم و نظیر به نظیر (peer-to-peer) را برای همه فراهم می‌کنند. با دیفای، می‌توانیم همان خدمات مالی بانک‌ها را به شکل جدیدی استفاده کنیم.
گفتیم که اصلی‌ترین بخش فناوری بلاکچین که باعث تولد سیستم دیفای شد، قراردادهای هوشمند بود. اما قرارداد هوشمند دقیقا چه کاری انجام می‌دهد؟
بیشتر قراردادهای هوشمند از یک زبان برنامه‌نویسی استفاده می‌کنند که بستر ارتباط مستقیم افراد را با هم فراهم می‌آورند. قرار نیست برای انجام خدمات مالی بین طرف‌ها، از بانک یا یک سازمان مرکزی استفاده شود، بلکه همه کارها توسط همین قراردادها انجام می‌شوند.
بیشتر پروتکلهای دیفای که امروز استفاده می‌شوند، روی بلاکچین اتریوم ساخته شده‌اند. با این حال، بلاک‌چین‌های جدیدتری نیز به وجود آمده‌اند که خدمات امن‌‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تری را نسبت به دیفای را ارائه می‌دهند.
اجزای تشکیل دهنده دیفای چیست؟
در یک نگاه کلی، دیفای مثل همان سیستم مالی سنتی است که سراغ داریم. اصلی‌ترین خدمات دیفای در حوزه ارزهای دیجیتال، صرافی‌های ارزهای دیجیتال و پلتفرم‌های وام‌دهی است.
قراردادهای هوشمند، زیربنای ساخت اپلیکیشن‌های غیر متمرکزی هستند که از آن‌ها برای خدمات مختلف استفاده می‌شود. برای مثال، یک قرارداد هوشمند می‌تواند دارای یک کد باشد که شرایط یک وام و ارائه آن را مشخص و اجرا می‌کند. برای اینکه مثلا یک وام با استفاده از قرارداد هوشمند ارائه شود، باید پیش‌شرط‌های مشخص‌شده در این قرارداد، رخ بدهند.
در ادامه، چهار بخش مهم دیفای را معرفی می‌کنیم.
تسویه حساب
به لایه تسویه حساب، لایه صفر هم گفته می‌شود، چرا که اولین و اساسی‌ترین بخشی است که تراکنش‌های دیفای روی آن انجام می‌شود. این لایه شامل یک بلاکچین عمومی و رمز ارز مربوط به آن بلاکچین است. تراکنش‌هایی که قرار است در اپلیکیشن‌های دیفای انجام شود، از همین رمز ارز استفاده می‌کنند. برای مثال، اتریوم یک لایه تسویه حساب دیفای است و رمز ارز آن یعنی اتر (ETH) برای انجام تراکنش‌ها استفاده می‌شود.
پروتکل
پروتکلهای نرم‌افزاری، همان استانداردها و قوانینی هستند که بر اجرای کارها و فعالیت‌ها نظارت می‌کنند. درست مثل قوانین موسسات مالی سنتی، پروتکل دیفای هم شامل قوانین و اصولی است و همه طرف‌هایی که از یک اپلیکیشن دیفای استفاده می‌کنند، آن را مد نظر قرار می‌دهند. پروتکلهای دیفای میتوانند به صورت همزمان توسط چند طرف و موسسه مورد استفاده قرار بگیرند.
اپلیکیشن
در این لایه، خدمات به مشتریان ارائه می‌شود. لایه اپلیکیشن مسئول تبدیل پروتکلهای دیفای به خدمات مالی برای کاربران است. بیشتر اپلیکیشن‌های رایج در اکوسیستم رمز ارزها مثل صرافی‌های غیر متمرکز و پلتفرم‌های وام‌دهی، در این لایه قرار می‌گیرند.
تاریخچه دیفای
احتمالا شما هم شنیده‌اید که در جوامع اولیه، انسان‌ها برای تامین نیازهای خود به تبادل کالا به کالا می‌پرداختند. البته هرچه انسان‌ها متمدن‌تر شدند، اقتصاد نیز تکامل بیشتری پیدا کرد. در واقع، انسان پول را اختراع کردند تا خرید و فروش کالاهای مورد نیاز، ساده‌تر شود. در ابتدا، از سکه‌ها‌ی فلزی به‌عنوان پول استفاده می‌شد و همین سکه‌ها بودند که بستر لازم برای تکامل هرچه سریع‌تر اقتصاد را فراهم کردند. البته هیچ پیشرفتی بدون پرداخت بهای آن به دست نمی‌آید!
در طول تاریخ اقتصاد، این مراجع و نهادهای مرکزی بوده‌اند که با صدور و کنترل پول، زیربنای اقتصاد را ایجاد کرده‌اند. همین روند کنترل پول بود که باعث قدرتمندتر شدن این نهادهای مرکزی شد. به واسطه همین قدرت هم، روز به روز، مردم بیشتری به دولت‌ها و بانک‌ها اعتماد کردند. البته، این اعتماد در برخی دوره‌ها، صدماتی خورد.
این موضوعات بسیاری از افراد را به این فکر فروبرد که آیا میتوانند همچنان برای کنترل پول و دارایی‌شان، به نهادهای مرکزی اعتماد کنند یا خیر. دیفای بر اساس ایده تشکیل یک سیستم مالی شکل گرفت تا استفاده از آن برای همه آزاد، و نیازی برای اعتماد به مراجع مرکزی مثل بانک‌ها وجود نداشته باشد.
دیفای از کجا آغاز شد؟
نخستین جرقه‌های ایده دیفای، با تولد بیت کوین روشن شد. به هر صورت، بیت کوین نخستین سیستم پرداخت الکترونیکی نظیر به نظیر (p2p) روی بستر بلاکچین بود. بیت کوین به چراغ راهی در مسیر تبدیل سیستم مالی سنتی به یک سیستم غیر متمرکز و آزاد بود. اما، راه‌اندازی بلاکچین اتریوم در سال 2015 و معرفی قابلیت ساخت قراردادهای هوشمند بود که باعث عملیاتی شدن دیفای شد.
در سیستم دیفای، افراد و موسسات مختلف میتوانند از خدمات مالی مورد نظرشان، با سرعت و امنیت بیشتری استفاده کنند. دیفای فرصتی را برای تولد یک سیستم مالی شفاف و قدرتمند ایجاد کرد که تحت کنترل و نظارت هیچ سازمان یا قدرت مرکزی نیست. در نهایت، دیفای در سال 2017 به بلوغ کامل رسید. حالا دیگر دیفای محدود به خدمات پرداخت نبود، و قابلیت‌های جدیدی مثل وام‌دهی را فراهم کرد.
پروتکلهای دیفای چیست و چگونه کار می کند؟
دیفای به یک اکوسیستم کامل از اپلیکیشن‌ها و پروتکل‌ها تبدیل شده و تعداد کاربران آن به میلیون‌ها نفر رسیده است. در حال حاضر، میلیاردها دلار، در پلتفرم‌های مختلف دیفای وجود دارد. به همین دلیل، اکوسیستم دیفای به یکی از پیشروترین بخش‌های فناوری بلاکچین تبدیل شده است.
در ادامه، مهم‌ترین پروتکل‌ها و موارد استفاده دیفای را بررسی می‌کنیم.
سیستم وام‌دهی دیفای
سیستم پرداخت و دریافت وام در دیفای، مسیر تازه‌ای را در امور مالی غیر متمرکز شروع کرد. در سیستم دیفای، هولدرهای ارزهای دیجیتال میتوانند سرمایه دیجیتال خود را در پروتکل‌ها قفل کرده و از آن برای پرداخت وام به دیگران استفاده کنند. به این ترتیب، سود سالانه‌ای نصیب اعطاکنندگان وام می‌شود.
در مقابل، کاربران دیگر هم میتوانند سرمایه مورد نیاز را با پرداخت بهره مشخص دریافت کنند. هدف از اعطا و دریافت وام، انجام خدمات مالی در یک فضای آزاد و شفاف و بر طرف کردن نیاز فعالان حوزه رمز ارزها است.
صرافی های غیر متمرکز
صرافی‌های غیر متمرکز (DEX)، یکی از اصلی‌ترین عملکردهای سیستم دیفای است و حجم قابل توجهی از سرمایه کاربران دیفای، وارد پروتکل صرافی غیر متمرکز می‌شود. در این صرافی‌ها، افراد میتوانند به تبادل رمز ارزها با یکدیگر بپردازند و هیچ خبری از یک موسسه یا شرکت مرکزی برای نظارت بر تراکنش‌ها نیست.
صرافی‌های سنتی (صرافی متمرکز)، امکانات متنوع‌تری را برای مبادلات ارزهای دیجیتال ارائه می‌دهند، اما سرمایه‌گذاران این صرافی‌ها باید قوانین و خواسته‌های آن‌ها را اجرا کنند. به‌علاوه، افراد باید برای هر تراکنشی که در صرافی‌های متمرکز انجام می‌دهند، درصدی را به‌عنوان کارمزد پرداخت کنند. بایننس (Binance)، یکی از مهم‌ترین صرافی‌های متمرکز در جهان است.
بازارهای پیش بینی
بازارهای پیش‌بینی، پلتفرم‌هایی هستند که افراد میتوانند اتفاقات آینده در زمینه‌های مختلفی از رویدادهای ورزشی و سیاسی تا قیمت ارزهای دیجیتال و سهام را پیش‌بینی کنند. افراد میتوانند به این صورت، در یک فضای آزادانه، شرط‌‌بندی و در صورت درست بودن حدس‌شان، جایزه خود را دریافت کنند.
آگر (Augur)، یک بازار پیش‌بینی دیفای محسوب می‌شود که برای پیش‌بینی رویدادها توسط تعداد زیادی از کاربران طراحی و ساخته شده است. این پلتفرم از قراردادهای هوشمند شبکه اتریوم استفاده می‌کند تا بتواند به داده‌های رویدادهای مختلفی که اتفاق می‌افتند، دسترسی داشته باشد.
مدیریت دارایی‌ها
مدیریت دارایی یکی از خدمات مالی دیگری است که در سیستم دیفای وجود دارد. هدف از ارائه این سرویس، افزایش سرعت سرمایه‌گذاری و کاهش هزینه‌های آن است. ویژگی‌های سیستم دیفای مثل شفافیت و ترکیب پذیری، آن را به یک گزینه مناسب برای مدیریت دارایی سرمایه‌گذاران تبدیل می‌کند.
شفافیت اطلاعات در دیفای باعث می‌شود تا این سیستم از امنیت، دسترسی و ترکیب پذیری بیشتری برخوردار شود و افراد بتوانند در مدیریت سرمایه خود تصمیمات بهتری بگیرند. سرمایه‌گذاران می‌تواند با دسترسی به سوابق معاملات خود، اشتباهات خود را مرور کرده تا در آینده آن‌ها را تکرار نکنند.
مزایای امور مالی غیر متمرکز یا دیفای چیست؟
دیفای از اصول کلیدی بلاک چین اتریوم برای افزایش امنیت و شفافیت مالی و تامین نقدینگی استفاده می‌کند. دیفای مزایای متعددی دارد که مهم‌ترین آن ها عبارت‌اند از:
قابلیت برنامه‌ریزی
قراردادهای هوشمند که کاملا قابل برنامه‌ریزی هستند، امکان خودکارسازی (اتوماسیون) امور را فراهم می‌آورند و همچنین اجازه می‌دهند دارایی‌های دیجیتال و ابزارهای مالی جدید در شبکه به وجود بیاید.
ثبات
داده‌هایی که روی بلاک چین قرار می‌گیرند، قابل تغییر یا دستکاری نیستند و این موجب افزایش امنیت و قابلیت حسابرسی در دیفای می‌شود.
شفافیت
در بلاک چین، همه تراکنش‌ها منتشر می‌شوند و به تایید دیگر اعضای شبکه می‌رسند. این میزان از شفافیت در مورد داده‌های مربوط به تراکنش‌ها، نه‌تنها امکان تحلیل دقیق و کامل داده‌ها را فراهم می‌کند، بلکه باعث می‌شود کاربران مطمئن شوند که شاهد همه تراکنش‌ها هستند و به این ترتیب، خیال‌شان از بابت امنیت شبکه راحت‌تر باشد.
دسترسی بدون نیاز به مجوز
برای دسترسی به دیفای، برخلاف سیستم‌های مالی سنتی، هیچ نیازی به اخذ مجوز از یک نهاد یا قدرت مرکزی نیست. هر کسی، در هر گوشه از جهان و حتی بدون داشتن حداقل بودجه، می‌تواند با دسترسی به اینترنت و داشتن کیف پول دیجیتال (یک نرم‌افزار یا سخت‌افزار برای ذخیره رمز ارزها)، به برنامه‌های دیفای در اتریوم نیز دسترسی داشته باشد.
عدم نیاز به وجود واسطه
یکی از مهم‌ترین مزیت‌های دیفای، کوتاه کردن دست واسطه‌ها از معاملات است. در دیفای، می‌توان هر معاملهای را بدون حضور واسطه مالی انجام داد.
وضعیت کنونی دیفای چیست ؟
اکوسیستم دیفای هنوز هم مشکلات زیرساختی دارد. حتی امکان دارد برخی از پروتکلهای دیفای یک پروژه کلاهبرداری باشند. از سوی دیگر، ماهیت آزاد و غیر متمرکز دیفای باعث ایجاد ریسک‌هایی برای قوانین سیستم مالی سنتی می‌شود. قوانین مالی که امروزه وجود دارد، بر اساس قوانین و شرایط هر کشور تعیین شده است.
حالا که مرزها نمی‌توانند فعالیت دیفای را محدود کنند، پرسش‌هایی در مورد مقررات دیفای مطرح می‌شود. این موضوع می‌تواند ریسک‌هایی را در مورد قوانین سیستم مالی سنتی نیز مطرح کند. برای مثال، اگر در سیستم یا پروتکل دیفای یک عمل مجرمانه مالی رخ دهد، چه کسی مسئول شناخته می‌شود؟
قراردادهای هوشمند هم یکی دیگر از حوزه‌های نگران‌کننده دیفای محسوب می‌شوند. در قراردادهای هوشمند، همه قوانین با کدهای برنامه‌نویسی مشخص، اجرا می‌شوند. قراردادهای هوشمند به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا در شرایط خاصی، تراکنش‌های بین دو طرف را انجام دهند. با این حال، ممکن است سیستم‌های نرم‌افزاری به دلیل برخی از عوامل، با ضعف در عملکرد مواجه شوند.
برای نمونه، ممکن است کدی که در یک قرارداد هوشمند قرار می‌گیرد، نادرست باشد و همین موضوع باعث معیوب شدن یک سیستم دیفای شود. یا مثلا اگر یک کامپیوتر که مسئول جمع‌آوری و پردازش کدهاست خراب شود، چه اتفاقی می‌افتد؟ به دلیل همین موضوعات، هنوز هم نگرانی‌هایی در مورد استفاده از اکوسیستم دیفای در مقیاس گسترده وجود دارد.
آینده دیفای چگونه خواهد بود؟
این روزها به دلیل نوآوری‌هایی که با استفاده از فناوری دفتر کل غیر متمرکز حاصل شده است، شاهد جهش در انواع کاربردهای پول هستیم. برای نخستین بار در تاریخ، یک سیستم مالی جهانی در دسترس همه قرار دارد که توسط خود مردم ساخته شده است. هر کس می‌تواند در فعالیت و نظارت بر این سیستم مالی شرکت کند.
به رغم مشکلاتی که هنوز در دیفای وجود دارد، این سیستم به تدریج در حال نزدیک شدن به سیستم مالی سنتی است. نوآوری‌های جدیدی هر روز به سیستم دیفای کمک می‌کنند تا محبوبیت بیشتری بین مردم جهان پیدا کند. البته، از حالا نمی‌توان آینده مشخصی را برای دیفای پیش‌بینی کرد یا اینکه دیفای چه تاثیری در توزیع قدرت اقتصادی و مالی در جهان خواهد داشت. باید منتظر ماند و دید که اکوسیستم دیفای چه نقشی در آینده پیدا خواهد کرد.
سخن آخر
دیفای یا امور مالی غیر متمرکز، یک سیستم برای ارائه خدمات مالی است، به نحوی که نیازی به نهادهای واسطه و مرکزی مثل بانک‌ها نباشد. اما مزیت اصلی دیفای چیست؟ پلتفرم‌های دیفای همان خدمات بانک‌ها و موسسات مالی را به‌صورت شفاف و آزادانه در اختیار افراد قرار می‌دهند. این پلتفرم‌ها با استفاده از فناوری بلاکچین ساخته می‌شوند و شفافیت، سرعت و امنیت را در تراکنش‌ها و سرویس‌های مالی افزایش می‌دهند.
دیفای توانسته است از سال 2015 و همزمان با راه‌اندازی شبکه اتریوم، از محبوبیت مناسبی در میان سرمایه‌گذاران برخوردار شود. البته، اکوسیستم دیفای هنوز در ابتدای مسیر طولانی خود قرار دارد و با مشکلات زیرساختی نیز مواجه است. باید دید که در آینده، دیفای تا چه میزان می‌تواند در اقتصاد و صنعت مالی جهان موثر باشد.
لطفا نظرات و تجربه‌های خود را درباره مقاله دیفای چیست ، با آکادمی کیوسک در میان بگذارید.
